خداوند ما وتو را از مصادیق سخن خود قرار دهد که می فرماید : (متقیان) کسانی هستند که در نهان از خدای خویش می ترسند واز روز جزا بیمناکند. (۱)

این موضع گیری امامان باعث شد که شیعیان از این درگیری ها به دور باشند وگرفتار بدعت وگمراهی نشوند.

شاگردان مکتب امام هادی عليه‌السلام

گرچه به تفصیلی که گفتیم عصر زندگی امام هادی عصر اختناق واستبداد بود وامام ، برای فعالیت فرهنگی در سطح گسترده آزادی عمل نداشت واز این نظر فضای جامعه با عصر امام باقر عليه‌السلام بهویژه عصر امام صادق عليه‌السلام تفاوت فراوان داشت ، اما آن حضرت در همان شرائط نامساعد ، علاوه بر فعالیت های فرهنگی ، از طریق مناظرات ، مکاتبات ، پاسخ گویی به سؤال ها وشبهات ، وتبیین بینش درست در برابر مکاتب کلامی منحرف ، راویان ومحدثان وبزرگانی از شیعه را تربیت کرد وعلوم ومعارف اسلامی را به آنان آموزش داد وآنان این میراث بزرگ فرهنگی را به نسل های بعدی منتقل کردند.

شیخ طوسی ، دانشمند نامدار اسلام ، تعداد شاگردان آن حضرت در زمینه های مختلف علوم اسلامی را ۱۸۵ نفر می داند. (۲)

در میان این گروه ، چهره های درخشان علمی ومعنوی وشخصیت های برجسته ای مانند : فضل بن شاذان ، حسین بن سعید اهوازی ، ایوب بن نوح ، ابوعلی

__________________

۱ ـ الَّذِینَ یَخْشَونَ رَبَّهُمْ بِالْغَیْبِ وَهُمْ مِنَ السَّاعَهِ مُشْفِقُون (سوره انبیاء : ۴۹).

۲ ـ رجال طوسی ، ص ۴۰۹ ۴۲۹. البته چند تن مانند فارس بن حاتم وعلی بن حسکه را که دچار لغزش وانحراف شدند وحضرت آنان را طرد کرد ، باید از این تعداد استثنا کرد. برای آگاهی بیش تر پیرامون شاگردان امام هادی عليه‌السلام رجوع شود به : حیاه الإمام الهادی ، شریف القرشی ، باقر ، ص ۱۷۰ ۲۳۰.

۷۵۸۱