خاصّ ، انجام وظیفه می کردند ونامه ها وسؤالات ووجوه شرعی شیعیان را توسط نایب خاص به محضر امام غایب می رساندند. چنان که قبلاً اشاره کردیم ، در زمان سفارت ابوجعفر محمد بن عثمان ، تنها در بغداد حدود ده نفر زیر نظر او فعالیت می کردند. (۱)
نواّب خاصّ ، در مقابل دریافت وجوه واموال ، قبض نمی دادند ، ولی شیعیان از وکلای دیگر قبض مطالبه می کردند. بنابه نقل شیخ طوسی ، در اواخر عمر محمد بن عثمان ، شخصی به توصیه او ، اموال مربوط به امام را به حسین بن روح می پرداخت واز او قبض مطالبه می کرد. به دنبال شکوه حسین بن روح از این بابت ، محمد بن عثمان دستور داد که از وی قبض مطالبه نشود وافزود : هرچه به دست ابوالقاسم برسد ، به دست من رسیده است. (۲)
ج. اخذ وتوزیع اموال متعلق به امام
نواّب خاص امام ، هر کدام در دوران سفارت خود ، وجوه واموال متعلق به آن حضرت را که شیعیان مستقیماً یا توسط وکلای محلی می پرداختند ، تحویل می گرفتند وبه هر طریقی که ممکن بود ، به امام می رساندند. یا در مواردی که امام دستور می داد ، مصرف می کردند.
در روزهای شهادت امام عسکری عليه‌السلام گروهی از شیعیان قم وبعضی دیگر از مناطق ایران وارد سامّراء شدند ودر آن جا از درگذشت امام آگاه گشتند. این گروه ، اموالی را از طرف شیعیان مناطق خود آورده بودند تا تحویل امام بدهند ووقتی از جانشین امام عسکری عليه‌السلام پرسش کردند ، بعضی ها جعفر کذّاب ، برادر امام ، را نشان دادند. آنان طبق روال معمول ، نشانی وخصوصیات پول ها واموال را از جعفر پرسیدند تا معلوم شود که وی دارای علم امامت است یا خیر؟ وقتی که جعفر از پاسخ درماند ، از تحویل اموال به وی خودداری کردند وناگزیر به عزم
__________________
۱ ـ طوسی ، همان کتاب ، ص ۲۲۵.
۲ ـ طوسی ، همان کتاب ، ص ۲۲۵ و ۲۲۶.
