شکست امین

شبی که هارون در «طوس» درگذشت ، مردم با پسر او محمد امین در بغداد بیعت کردند.

از خلافت امین بیش از ۱۸ روز نگذشته بود که در صدد بر آمد مأمون را از ولایتعهد خلع کند وآن را به فرزند خود ، «موسی» ، واگذار کند.

او در این باره با وزرا مشاوره نمود وآن ها این کار را مصلحت ندیدند ، مگر یک نفر به نام «علی بن عیسی بن ماهان» ، که اصرار بر خلع مأمون داشت. سرانجام امین ، تصمیم خود را مبنی بر خلع برادر اعلام کرد.

مأمون نیز در واکنش نسبت به این عمل ، امین را از خلافت خلع کرد وپس از یک سلسله درگیری های نظامی ، سرانجام امین در سال ۱۹۸ هجری کشته شد. (۱)

بدین ترتیب پس از قتل امین ، اختیارات کامل کشور اسلامی در دست مأمون قرار گرفت.

۲. در عصر محمد امین

در دوران حکومت امین ، وسال هایی که بین مرگ هارون وحکومت مأمون فاصله شد ، برخوردی میان امام ومأموران حکومت عباسی در تاریخ به چشم نمی خورد وپیداست که دستگاه خلافت بنی عباس در این سال های کوتاه که گرفتار اختلاف داخلی ومناقشات امین ومأمون وخلع مأمون از ولیعهدی وواگذاری آن به موسی فرزند امین بود ، فرصتی برای ایذا وآزار علویان عموماً وامام رضا عليه‌السلام خصوصاً نیافت وما می توانیم این سال ها (۱۹۳ ۱۹۸) را ایام آزادی نسبی امام وفرصت خوبی برای فعالیت های فرهنگی آن حضرت بدانیم. (۲)

__________________

۱ ـ ابن اثیر ، الکامل فی التاریخ ، ج ۶ ، ص ۲۸۷.

۲ ـ محقق ، سید علی ، همان کتاب ، ص ۶۰.

۷۵۸۱