۲. بیم ونگرانی از اختلاف وخونریزی در میان مسلمانان

اگرچه گروه بسیاری از صحابه پیامبر ، به خلافت امام راضی نبودند وبه هر علت وانگیزه ، در مسئله رهبری ، در نقطه مقابل امام موضع گرفته بودند ، ولی در امور دیگر اختلافی با آن حضرت نداشتند. امام که به شدت طرفدار وحدت امت اسلامی بود ، نگران بود که در صورت توسل به قدرت برای قبضه خلافت ، بین آنان وطرفداران امام اختلاف وخونریزی به وجود آید وعده ای از آن ها کشته شوند ، در حالی که بسیاری از مسلمانان به تازگی مسلمان شده بودند وممکن بود با پیش آمدن چنین وضعی ، از اسلام برگردند وقدرت اسلام ومسلمانان تضعیف گردد. از این رو امام از انتخاب این گزینه صرف نظر کرد. واین امر ، هدفداری امام را نشان می دهد.

امام هنگامی که برای سرکوبی پیمان شکنان (طلحه وزُبیر) عازم «بصره» می گردید ، خطبه ای ایراد کرد ودر آن انگشت روی این موضوع حساس گذاشت وفرمود :

«هنگامی که خداوند پیامبرخود را قبض روح کرد ، قریش با خودکامگی ، خود را بر ما مقدم شمرده ما را که به رهبری امت از همه شایسته تر بودیم ، از حق خود باز داشت ، ولی من دیدم که صبر وبردباری بر این کار ، بهتر از ایجاد تفرقه میان مسلمانان وریخته شدن خون آنان است زیرا مردم ، به تازگی اسلام را پذیرفته بودند ودین مانند مشکی مملوّ از شیر بود که کف کرده باشد وکوچک ترین سستی و

__________________

ص ۳۰۲ ۳۲۲ ; المسترشد ، ص ۴۰۸ ۴۲۹ ; کشف المحجه ، ص ۲۳۶ ۲۶۹ وبحارالأنوار ، ج ۳۰ ، ص ۷ ۲۶) مسنداً از سه طریق ، وبا تفاوت هایی در عبارات ، نقل شده است. چنان که ملاحظه می شود ، ما فقره مورد استشهاد را از کشف المحجه سید ابن طاووس نقل کردیم که آن را از رسائل کلینی نقل کرده است. (نسخه رسائل کلینی در دسترس سید ابن طاووس بوده ، اما اکنون موجود نیست) ضمناً طبری شیعی در المسترشد ، آن را با تفصیل بیش تری به صورت خطبه نقل کرده وسید رضی آن را تقطیع کرده وفقراتی را در خطبه ۲۶ آورده است.