مثلاً از این نوع فعل آوری که خاصّ سَبْک کهن پارسی است ، باید بپرهیزیم :

بیش تر متکلّمان معتزلی بر آنند که تنها گناهان بزرگ موجب اِحباط توانَد بود.

روشن است که جوان امروز آن گاه که نوشته ای با این آغاز را ببیند ، به مطالعه آن رغبت نمی ورزد :

سپاس بی قیاس خداوندی را سزا است که ….

البتّه ما به نثر کهن خویش افتخار می کنیم؛ امّا خواننده امروز انتظار دارد که نثر امروز دارای ویژگی های زبان روز باشد. به این نمونه از کتابی امروزین بنگرید ودر نوع جمله بندی وواژگان آن دقّت ورزید. آیا این زبان با مخاطب امروز سازگار است؟

ما با کمال صراحت می توانیم اظهار نظر کنیم که غیر از مدرسه نبوی هیچ مدرسه ای از زمان قدیم تا دوره جدید در دنیا وجود ندارد که تاریخ به تلاش واقعات واخبار کلّیه شاگردان آن اعم از مرد وزن وکوچک وبزرگ آن این قدر اهمّیت قائل بوده باشد ، زیرا تاریخ آنان تاریخ رادمردان عَدیم المثالی است که … برای اشاعتِ اسلام قیام نمودند و… چشم از تزئینات دنیا وآرایش مادّی آن فرو بستند. (١)

١٤ ـ واحد جمله را طولانی نکنیم

از عیب های مهمّ جمله این است که یک یا چند واحد آن ، مانند نهاد ، مفعول ، وقید ، دراز وگسترده باشند. باید کوشید تا هر واحد به قدر امکان مختصر وساده باشد.

مثال برای درازی نهاد :

آب خواستن امام حسین (علیه السلام) که مظهر شکیبایی وپایداری بوده است از لشکر ناکسان وسیاهدلان یا عدم آن ، از مسائل مورد بحث است.

صحیح :

این از مسائل مورد بحث است که آیا امام حسین (علیه السلام) ، آن مظهر شکیبایی وپایداری ، از لشکر ناکسان وسیاهدلان آب خواسته است.

مثال برای درازی مفعول :

دانشوران وجود بقعه ای زیبا وشکوهمند با کاشیکاری های بسیار زیبا وبدیع بر مزار این بزرگمرد در قرن پنجم را تأیید کرده اند.

صحیح :

دانشوران تأیید کرده اند که در قرن پنجم ، بقعه ای زیبا وشکوهمند با کاشیکاری های بسیار زیبا وبدیع بر مزار این بزرگمرد به چشم می خورده است.

__________________

١ ـ حکایات صحابه / ١٣ و ١٤.