٢. خلاصه نویسی

معمولا خلاصه نویسی با دو هدف صورت می پذیرد : صرفه جویی در وقت ، درک پیام های اصلی نوشته. از این رو ، خلاصه نویس باید جوهرِ مطالب نوشته را استخراج کند.

خلاصه نویسی به یکی از این دو روش انجام می گیرد :

یک. بازنویسی نوشته در مقیاس کوچک تر.

دو. نگاشتن خطوط اصلی نوشته.

برای خلاصه نویسی باید این مراحل را پیمود :

یکم. مطالعه نوشته ودرک مفهوم وپیام های آن به طور کامل

خلاصه نویس باید نخست سراسرِ نوشته را به طور دقیق بخواند ومطالب مهمّ آن را یادداشت کند. یادداشت برداری از مطالب مهمّ نوشته باید حتماً بر برگه هایی جداگانه صورت پذیرد ونه در حاشیه یا متن نوشته اصلی. ضمناً باید همه نوشته خوانده شود ونه بخش هایی از آن ، به طور اتّفاقی. بدترین روش در خلاصه نویسی که تا حدّی نیز معمول است ، آن است که نوشته را بخش بخش خلاصه کنیم. تلخیص نیز همانند ترجمه ، نیازمند اِشراف بر کلّ مطالب متن است. حتّی اگر کتابی هزار صفحه ای را می خواهید خلاصه کنید ، ابتدا سراسرِ آن را بخوانید وسپس خلاصه نویسی را آغاز کنید.

دوم. یادداشت برداری از خطوط اصلی نوشته

منظور از خطوط اصلی ، نکاتی است که از نظر نویسنده دارای اهمّیت درجه اوّل هستند. این اهمّیت را نمی توان بر اساس فرعیت یا عدم فرعیت تعیین کرد ، بلکه باید هدف نویسنده را در نظر گرفت. به این جمله بنگرید :

امروز میلیون ها مؤمن انقلابی ، همپیمان وهمصدا ، جامه های سیاه بر تن ، راهپیمایی بیست ودوم بهمن را برپا کردند.

رنگ لباس راهپیمایان در نگاه اوّل نکته ای فرعی جلوه می کند. امّا ممکن است در نوشته حاوی این جمله ، همین رنگ لباس نمایانگر یک حادثه مهم باشد ونشان دهد که مثلا این راهپیمایی همزمان با عاشورا بوده است. اگر چنین باشد ، آن گاه لازم است که در خلاصه نویسی ، این نشانه (= سمبل) را حفظ کنیم ، گرچه در نگاه نخست ، فرعی جلوه می کند.

سوم. حذف نکته های زائد

هنگام مرور یادداشت های خود که حاوی خطوط اصلی است ، گاه پی می بریم که بعضی نکات در