درس بيست وهشتم

تنوع ورنگارنگی (*)

از شیوه های رایج ومؤثّر در شیوا نویسی ، ایجاد تنوّع ورنگارنگی در نوشته است. معمولاً نوشته ای که همانند یک بزرگراه بی پیچ وخم پیش چشم خواننده گسترده شود ، او را کسل می کند ، هر چند سهل وساده باشد. امّا نوشته ای که همچون جاده ای در کوهستان ، گهگاه وبه هنگام ، پیچ وخَمی می یابد وفراز ونشیبی مطبوع پیدا می کند ، خواننده را به تکاپویی درونی وا می دارد تا خود را با نوشته پیش ببرد وهرگز احساس کسالت ودر جا زدن نکند.

قرآن کریم که طلایه دار بلاغت وفصاحت به شمار می رود ، اصل تنوّع را به خوبی رعایت کرده است. مثلا مضامین امیدبخش با وعیدهای سخت ، داستان های پرشور وعبرت آفرین با تذکّرها وپندهای تاریخی ، بیان های حکمت خیز ومعارف پرور با نکته های همه فهم اجتماعی واخلاقی آمیخته شده اند وسبب گشته اند که مجموع این اثر جاودانه از یکنواختی وکسالت آفرینی دور بماند وهمواره لبریز از گوناگونی وتنوّع جلوه کند. وآیا این ، خود ، از وجوه اعجاز قرآن کریم نیست؟

زمینه های تنوّع

هرگز لازم نیست که مقاله تحقیقی لبریز از استدلال وچند وچون منطقی باشد. در زمانه ای که مخاطبان زیر سیطره ماهواره وتصویر وصوت قرار گرفته اند ، چگونه می توان با سخن یکنواخت خواننده ای را به خواندن نوشته بی زبانِ بی های وهوی جلب کرد؟ اگر تنوّع از نوشته هر چند علمی وپژوهشی گرفته شود ، مخاطبانی محدود به سراغ آن خواهند رفت. حتّی یک بحث علمی را نیز باید با چاشنی هایی همراه کرد تا لذیذ وخواستنی جلوه کند؛ چاشنی هایی همچون :

تنوّع در نحوه طرح موضوع از دریچه های گوناگون.

__________________

١ ـ منبع اصلی) حسین رزمجو : روش نویسندگان بزرگ معاصر / ٥١ و ١٣١ ١٤١ و ١٥٣.