٣ ـ اُسطوره

(١) اسطوره در لغت به معنی افسانه وقصّه است. در اصطلاح ، اسطوره به قصّه ای اطلاق می شود که منشأ تاریخی نامعلومی دارد. منظومه اساطیر مجموعه چنین قصّه هایی است که معمولاً مضامینی چون منشأ جهان ، آفرینش انسان ، جنگ خدایانِ افسانه ای وقهرمانان ، یا مصائبی را که بر اقوام کهن رفته ، در برمی گیرد.

٤ ـ اِطْناب

(٢) در لغت ، دراز گفتن ودر اصطلاح ، پرگویی به حدّی که از اقتضای تفهیم مقصود تجاوز کند. بالاترین حدّ اطناب در نثرهای انشایی قرن ششم وهفتم ، از قبیل ترسّلات ومکاتیب ومقامات یافت می شود که هدف آنها انتخاب واستعمال هر چه بیش تر لفظ در برابر معنی بوده است.

٥ ـ اِغراق (٣)

در لغت به معنی سخت کشیدن کمان است؛ امّا در اصطلاح ، وصف ومدح یا ذمّ چیزی است زیادت از حدّ معمول به گونه ای که با عقل جور در نیاید وممکن نباشد ، همچون :

آهِ سعدی اثر کند در سنگ

نکند در تو سنگدل تأثیر.

٦ ـ اِلتفات ، خطاب شاعرانه (٤)

التفات در لغت به معنی «از گوشه چشم نگاه کردن» وواپس نگریستن است؛ ودر اصطلاح ، صَناعتی است که به موجب آن ، شاعر یا نویسنده در اثنای بیان مطلب ، از غیبت به خطاب توجّه کند یا از خطاب به غیبت متوجّه شود؛ ونظایر آن ها.

نمونه التفات از غیبت به خطاب وتکلّم :

گر دنیی وآخرت بیارند

کاین هر دو بگیر ودوست بگذار

ما یوسف خود ، نمی فروشیم

تو سیم سپید خود نگهدار

(سعدی)

٧ ـ ایجاز (٥)

در لغت به معنی کوتاه سخن گفتن است ودر اصطلاح ، بیان مقصود در کوتاه ترین لفظ وکم ترین عبارت. ایجاز ، خود ، بر دو قسم است : «ایجاز قصر» و «ایجاز حذف». ایجاز قصر به واسطه حذف

__________________

١ ـ myth ٢ ـ cicumlumlocution : periphrasis

٣ ـ hyperbole under statement ٤ ـ apostrophe

٥ ـ brachiogy