فجايع اعمال امويان به حدى فاش وبى پرده بود كه اكثريت اهل تسنن با اين كه خلفا را عموما مفترض الطاعه مى دانستند ناگزير شده خلفا را به دو دسته تقسيم كردند. خلفاى راشدين كه چهار خليفه اول پس از رحلت پيغمبر اكرم مى باشد ( ابوبكر ، عمر ، عثمان وعلى ) وخلفاى غير راشدين كه از معاويه شروع مى شود.
امويين در دوران حكومت خود در اثر بيدادگرى وبى بندو بارى به اندازه اى نفرت عمومى را جلب كرده بودند كه پس از شكست قطعى وكشته شدن آخرين خليفه اموى دو پسر وى با جمعى از خانواده خلافت از دار الخلافه گريختند وبه هر جا روى آوردند پناهشان ندادند بالاخره پس از سرگردانى هاى بسيار كه در بيابان هاى نوبه وحبشه وبجاوه كشيدند وبسيارى از ايشان از گرسنگى وتشنگى تلف شدند ، به جنوب يمن در آمدند وبه دريوزگى خرج راهى از مردم تحصيل كرده در زىِّ حمالان عازم مكه شدند وآن جا در ميان مردم ناپديد گرديدند (١) .
شيعه در قرن دوم هجرى
در اواخر ثلث اول قرن دوم هجرى به دنبال انقلاب ها وجنگ هاى خونينى كه در اثر بيدادگرى وبدرفتارى هاى بنى اميه در همه جاى كشورهاى اسلامى ادامه داشت دعوتى نيز به نام اهل بيت پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله در ناحيه خراسان ايران پيدا شده متصدى دعوت ابومسلم مروزى سردار ايرانى بود كه به ضرر خلافت اموى قيام كرد وشروع به پيشرفت نمود تا دولت اموى را برانداخت (٢) . اين نهضت وانقلاب اگرچه از تبليغات عميق شيعه سرچشمه مى گرفت وكم وبيش عنوان خون خواهى شهداى
__________________
(١) تاريخ يعقوبى ، ج ٣ ، ص ٨٤
(٢) همان ، ج ٣ ، ص ٧٩ ؛ تاريخ ابوالفداء ، ج ١ ، ص ٢٠٨ وتواريخ ديگر
