شهر كوفه كه مركز تشيع شمرده مى شد رقابت مذهبى داشت ، عده اى قابل توجه شيعه بودند وهم چنين در طرابلس ونابلس وطبريه وحلب وهرات شيعه بسيار بود واهواز وسواحل خليج فارس از ايران ، مذهب شيعه (١) داشت.

در آغاز اين قرن بودكه « ناصر اطروش » پس از سال ها تبليغ كه در شمال ايران به عمل آورد به ناحيه طبرستان استيلا يافت وسلطنت تأسيس كرد كه تا چند پشت ادامه داشت وپيش از « اطروش » نيز حسن بن زيد علوى سال ها در طبرستان سلطنت كرده بود. (٢)

در اين قرن فاطميين كه اسماعيلى بودند به مصر دست يافتند وسلطنت دامنه دارى ( ٢٩٦ - ٥٢٧ ق ) تشكيل دادند (٣)

بسيار اتفاق مى افتاد كه در شهرهاى بزرگ مانند بغداد وبصره ونيشابور كشمكش وزد وخورد ومهاجمه هايى ميان شيعه وسنى در مى گرفت ودر برخى از آنها شيعه غلبه مى كرد واز پيش مى برد.

شيعه در قرن پنجم تا نهم هجرى

از قرن پنچم تا اواخر قرن نهم شيعه به همان افزايش كه در قرن چهارم داشت ادامه مى داد وپادشاهانى نيز كه مذهب شيعه داشتند به وجود آمده از تشيع ترويج مى نمودند.

در اواخر قرن پنجم هجرى دعوت اسماعيليه در قلاع الموت ريشه انداخت واسماعيليه نزديك به يك قرن ونيم در وسط ايران در حال استقلال كامل مى زيستند (٤) و

__________________

(١) الحضارة الاسلاميه ، ج ١ ، ص ٩٧

(٢) مروج الذهب ، ج ٤ ، ص ٣٧٣ والملل والنحل ، ج ١ ، ص ٢٥٤

(٣) تاريخ ابى الفداء ، ج ٢ ، ص ٦٣ وج ٣ ، ص ٥٠

(٤) به تواريخ كامل وروضة الصفا وحبيب السير مراجعه شود

۲۱۲۱