معارف اسلامى پى برده وموارد اعتقادى وعملى دعوت ( اصول معارف واخلاق ) را به دست آورد به خلاف دو طريق ديگر ، زيرا اگر چه از راه عقل مى توان مسائل اعتقادى واخلاقى وكليات مسائل عملى ( فروع دين ) را به دست آورد ولى جزئيات احكام نظر به اين كه مصالح خصوصى آنها در دسترس عقل قرار ندارند از شعاع عمل آن خارجند وهم چنين راه تهذيب نفس چون نتيجه آن انكشاف حقايق مى باشد وآن علمى است خدادادى نمى توان نسبت به نتيجه آن وحقايقى كه با اين موهبت خدايى مكشوف ومشهود مى شوند ، تحديدى قائل شد يا اندازه اى گرفت اينان چون از همه جا بريده اند وهمه چيز را جز خدا فراموش كرده اند تحت ولايت وسرپرستى مستقيم خدا مى باشند وآنچه را مى خواهد ( نه آنچه خودشان مى خواهند ) برايشان مشهود مى شود.
طريق اولى
ظواهر دينى ، اقسام ظواهر دينى
چنان كه گذشت قرآن كريم كه مأخذ اساسى تفكر مذهبى اسلام است به ظواهر الفاظ خود در برابر شنوندگان خود حجيت واعتبار داده است وهمان ظواهر آيات ، بيان پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله را تالى بيان قرآن قرار مى دهد ومانند آن حجت مى سازد چنان كه مى فرمايد : ﴿ وَأَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ ﴾(١)
ومى فرمايد : ﴿ هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَالْحِكْمَةَ ﴾(٢)
ومى فرمايد : ﴿ لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ ﴾(٣) پُر روشن است كه اگر
__________________
(١) نحل ، آيه ٤٤
(٢) جمعه ، آيه ٢
(٣) احزاب ، آيه ٢١
