خرد گذاشته شده بود البته در اين روزگاران دراز براى بشريت درك ومفهوم مى شد بلكه همه افراد مردم كه با جهاز تعقل مجهز مى باشند آن را تفصيلا درك مى كردند چنان كه لزوم آن را در جامعه خود درك مى كنند.

وبه عبارت روشن تر ، قانون كامل مشتركى ، كه بايد سعادت جامعه بشرى را تأمين كند وبايد بشر از راه آفرينش وتكوين به سوى آن هدايت شود ، اگر تكويناً به عهده خرد گذاشته شده بود هر انسان با خردى آن را درك مى كرد چنان كه سود وزيان وساير ضروريات زندگى خود را درك مى كند ، ولى از چنين قانونى تاكنون خبرى نيست وقوانينى كه خود به خود يا با وضع يك فرد فرمانروا يا افراد يا ملل كه تاكنون درجامعه هاى بشرى جريان يافته ، براى جمعى مسلم وبراى غير آنان غير مسلم است ودسته اى از آن بااطلاع ودسته اى بى اطلاع مى باشند وهرگز همه مردم كه در ساختمان بشرى مساوى وهمه با خرد خدادادى مجهزند درك مشتركى در اين باب ندارند.

شعور مرموزى كه وحى ناميده مى شود

با بيان گذشته روشن شد كه قانونى را كه سعادت جامعه بشرى را تأمين كند خرد درك نمى كند وچون به مقتضاى نظريه هدايت عمومى وجود چنين دركى در نوع انسانى ضرورى است ناگزير دستگاه درك كننده ديگرى در ميان نوع انسانى بايد وجود داشته باشد كه وظايف واقعى زندگى را به آنان بفهماند ودر دسترس همگان گذارد واين شعور ودرك كه غير از عقل وحس مى باشد ، شعور وحى ناميده مى شود.

البته لازمه پيدايش چنين نيرويى در انسانيت اين نيست كه درهمه افراد پيدا شود چنان كه نيروى تناسل در انسانيت آفريده شده ولى درك لذت ازدواج ومهيا شدن براى آن تنها در افرادى پيدا مى شود كه به سن بلوغ برسند وشعور وحى در افرادى كه ظهور نكرده شعورى است مرموز ، چنان كه درك لذت ازدواج براى افراد نابالغ انسان