انتقال خلافت به اميرالمؤمنين على عليهالسلام وروش آن حضرت
خلافت على عليهالسلام در اواخر سال سى وپنج هجرى قمرى شروع شد وتقريباً چهار سال ونُه ماه ادامه يافت. على عليهالسلام در خلافت رويه پيغمبر اكرم صلىاللهعليهوآله را معمول مى داشت (١) وغالب تغييراتى را كه در زمان خلافت پيشينيان پيدا شده بود به حالت اولى برگردانيد وعمال نالايق را كه زمام امور را در دست داشتند از كار بركنار كرد (٢) ودر حقيقت يك نهضت انقلابى بود وگرفتارى هاى بسيارى در برداشت.
على عليهالسلام نخستين روز خلافت در سخنرانى كه به مردم نمود چنين گفت :
« آگاه باشيد گرفتارى كه شما مردم هنگام بعثت پيغمبر خدا داشتيد امروز دوباره به سوى شما برگشته ودامن گيرتان شده است. بايد درست زير وروى شويد وصاحبان فضيلت كه عقب افتاده اند پيش افتند وآنان كه بنا روا پيشى مى گرفتند عقب افتند ( حق است وباطل وهر كدام اهلى دارد بايد از حق پيروى كرد ) اگر باطل بسيار است چيز تازه اى نيست واگر حق كم است گاهى كم نيز پيش مى افتد واميد پيشرفت نيز هست. البته كم اتفاق مى افتد كه چيزى كه پشت به انسان كند دوباره برگشته وروى نمايد. » (٣)
على عليهالسلام به حكومت انقلابى خود ادامه داد وچنان كه لازمه طبيعت هر نهضت انقلابى است عناصر مخالف كه منافع شان به خطر مى افتد از هر گوشه وكنار سر به مخالفت برافراشتند وبه نام خون خواهى خليفه سوم جنگ هاى داخلى خونينى برپا كردند كه تقريباً در تمام مدت خلافت على عليهالسلام ادامه داشت. به نظر شيعه مسببين اين جنگ هاى داخلى جز منافع شخصى منظورى نداشتند وخون خواهى خليفه سوم
__________________
(١) تاريخ يعقوبى ، ج ٢ ، ص ١٥٤
(٢) همان ، ص ١٥٥ ومروج الذهب ، ج ٢ ، ص ٣٦٤
(٣) نهج البلاغه ، خطبه ١٥