شيعه جواب مى داد.
وپس از عثمان بن سعيد ، فرزندش محمدبن عثمان به نيابت امام منصوب شد وپس از وفات محمدبن عثمان عمرى ابوالقاسم حسين ابن روح نوبختى نائب خاص بود وپس از وفات حسين بن روح نوبختى على بن محمد سمرى نيابت ناحيه مقدسه امام را داشت.
وچند روز به مرگ على بن محمد سمرى ( كه در سال سيصد وبيست ونه هجرى اتفاق افتاد ) مانده بود كه از ناحيه مقدسه توقيعى صادر شد كه در آن به على بن محمد سمرى ابلاغ شده بود كه تا شش روز بدرود زندگى خواهد گفت وپس ازآن در نيابت خاصه بسته وغيبت كبرى واقع خواهد شد وتا روزى كه خدا در ظهور آن حضرت اذن دهد غيبت دوام خواهد يافت (١) وبه مقتضاى اين توقيع غيبت امام زمان عليه‌السلام به دو بخش منقسم مى شود.
اول غيبت صغرى كه از سال دويست وشصت هجرى شروع نموده ودر سال سيصد وبيست ونه خاتمه مى يابد وتقريباً هفتاد سال مدت امتداد آن مى باشد.
دوم غيبت كبرى كه از سال سيصد وبيست ونه شروع كرده وتا وقتى كه خدا بخواهد ادامه خواهد يافت. پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله در حديث متفق عليه مى فرمايند : « اگر نمانده باشد از دنيا مگر يك روز خدا آن روز را دراز مى كند تا مهدى از فرزندان من ظهور نموده دنيا را پر از عدل وداد كند چنان كه از ظلم وجور پر شده باشد » (٢) .
بحث در ظهور مهدى عليه‌السلام از نظر عمومى
در بحث نبوت وامامت اشاره كرديم كه به موجب قانون هدايت عمومى كه در
__________________
(١) بحارالانوار ، ج ٥١ ، ص ٣٦٠ - ٣٦١ والغبية شيخ طوسى ، ص ٢٤٢
(٢) از باب نمونه : عبدالله بن مسعود قال ، قال النبي صلى‌الله‌عليه‌وآله : لو لم يبق من الدنيا إلّايوم واحد لطول الله ذلك اليوم حتى يبعث فيه رجلاً من امتي ومن أهل بيتي يواطى اسمه اسمي يملأ الأرض قسطاً وعدلاً كما ملئت جوراً وظلماً. « فصول المهمة ، ص ٢٧١ »
