مطلب وپاراگراف بندی تنظیم شود. بهویژه ، توصیه می شود که در سیاهه ، چه لا به لای سطرها وچه در حاشیه ها ، فضای کافی برای اصلاح وویرایش بعدی منظور گردد.

(٥) نقد ونظر وبازبینی : نویسنده خوب همواره از شتاب آلودگی می پرهیزد. یکی از اصول پیشرفت در نویسندگی ، همین است که نویسنده مرتّباً خود را مِحَک زند وپس از تهیه سیاهه ، آن را به دقّت بازبینی کند ونواقص ونقائص کار خود را بیابد ودر صورت نیاز ، با اهل نظر به رایزنی پردازد.

(٦) ویرایش نهایی : اگر نویسنده ای توان ویرایش دارد ، می تواند ویراستار اثر خود باشد. امّا معمولا لازم است که حتّی نویسندگان توانا ، آثار خود را به قلم ویراستار دیگری بسپارند؛ ویراستاری که توانایی اش را به اثبات رسانده باشد.

(٧) پاکنویس : اگر ویرایش سبب شود که سیاهه دچار شلوغی ونابسامانی ظاهری گردد ، باید پاکنویس شود تا تمیز وخوانا جلوه نماید.

معمولاً لازم نیست که همه بخش های سیاهه پاکنویس شوند ، بلکه پاکنویس بعضی صفحات یا برگه ها که بیش تر دچار خط خوردگی شده اند ، کفایت می کند.

سه. انتخاب ساختمان ومنطقِ نوشته

پس از پاسخ دادن به پرسش های اساسی پیش از نگارش ونیز با عنایت به مراحل نگارش می توان دست به قلم برد. به هنگام تدوین سیاهه که مهم ترین مرحله نگارش است ، باید توجّه کنیم که موضوع وفضای کار ما بیش تر با چه ساختمان ومنطقی سازگار است. برای مرتّب کردن موادّ فراهم آمده ، معمولا یکی از این دو منطق وساختمان را می توان برگزید :

یکم. ساختمان مرحله ای.

دوم. ساختمان مفهومی.

در «ساختمان مرحله ای» ، نوشته سیری خاص را دنبال می کند؛ از قبیل سیر زمانی وسیر مکانی. امّا در «ساختمان مفهومی» ، پایبند چینش طبیعی مراحل ودنبال کردن یک سیر معین نیستیم؛ بلکه ممکن است به تبعیت از منطق مفهومی اثر ، سیر ترتیبی را در هم بریزیم ، مثلا رخدادی از قرن سیزدهم را پیش از رخدادی از صدر اسلام بیاوریم.

ساختمان مفهومی ، بیش تر از آنِ نوشته های تحلیلی وعلمی است. امّا ساختمان مرحله ای با نوشته های گزارشی ووصفی سازگارتر است. گاه می توان در مقالات ، با ظرافت وهنرمندی ، گونه ای آمیزش میان این دو ساختمان پدید آورد.

در ساختمان مفهومی ، می توان ترتیب های منطقی متفاوتی را بسته به موضوع وفضا وزبان وسبْک کار برگزید؛ همچون : حرکت از ساده به مشکل ، حرکت از مقدّمات به نتیجه ، تعریف بر پایه اوصاف وخواص ، حرکت از اجمال به تفصیل ، حرکت از انگیزش به پاسخ دهی ، وحرکت از جزء به کل.