جلوه کند. درستی سخن در دانش های دستور زبان ، لغت ، بافت شناسی وساخت شناسی ارزیابی می گردد. از این رو ، نوشته درست آن است که با معیارهای این چهار دانش برابری کند.
نیز برای شیوانویسی (فصیح وبلیغ نویسی) راهکارهایی یافت می شوند که در دانش های معانی ، بیان ، بدیع ، وسبک شناسی مطالعه می گردند. در اثر حاضر می کوشیم که راهکارهای درست نویسی وشیوانویسی را مرور کنیم. البتّه وظیفه این اثر ، ارائه خطوط اصلی است تا مشتاقان ، به فراخور حال وتوان ، آنها را پی گیرند وتجربه نمایند.
ناگفته نگذاریم که معمولاً جز با درست نویسی ، شیوانگاری ممکن نیست. برخی بر این عقیده اند که کسی با آموختن قواعد درست نویسی ، به ویژه دستور زبان ، نویسنده نمی شود. ما نیز با این گروه همنواییم ، امّا نباید از این مقدّمه درست به نتیجه ای نادرست رسید. آموختن قواعد درست نویسی ، برای نویسنده شدن «کافی» نیست ، امّا مسلّماً «لازم» است. مشکل امروز ما این است که قواعد درست نویسی را بَد می آموزیم ، یعنی آنها را به مثابه ضوابطی خشک وغیر کاربردی تعلیم می دهیم. هر نویسنده خوب باید قواعد را فراگیرد تا هم از راهی کوتاه به مقصد برسد وهم بتواند پشتوانه اصولی واستدلالی برای کار خود فراهم آورَد وهم در آموزشِ سبْک وشیوه خویش به دیگران موفّق باشد.
محورهای اصلی نگارش (*)
یک. پرسش های اساسی پیش از نگارش
نویسنده باید پیش از دست به قلم بردن ، به این چهار پرسش اساسی پاسخ دهد وبه تناسب پاسخی که برای آنها می یابد ، گام در میدان بگذارد :
یکم. چه می نویسیم (؟) : در این گام ، باید موضوع را به خوبی بشناسیم وقلمرو آن را معلوم کنیم. نیز در نظر بگیریم که آنچه می نویسیم برخاسته از تعهّدی مؤمنانه است یا نه؛ واگر نیست ، بکوشیم تا همین گام اوّل را متعهّدانه برداریم.
دوم. چرا می نویسیم (؟) : آیا در پی اثبات مدّعایی هستیم یا وصف رویدادی یا گزارش تجربه ای؟ این ، بر زبان نگارش وشیوه داخل شدن به بحث وبیرون آمدن از آن کاملا اثر می گذارد.
سوم. برای که می نویسیم (؟) : مخاطب خود را ، خواه حاضر وخواه غایب ، خوب بشناسیم ومقتضیات روحی او را بفهمیم وآن گاه دست به قلم ببریم.
چهارم. در چه وضعیتی می نویسیم (؟) : وضعیت ما وروزگار ما چه اقتضا می کند؛ برای انجام دادنِ کار خویش چه اندازه مهلت داریم؛ اثر ما در چه محیطی به دست مخاطب می رسد؛ مصلحت های واقعی که
__________________
١ ـ منبع اصلی احمد سمیعی : آیین نگارش / ٩ ـ ١٨.
