درس شانزدهم

پیکره نوشته (١) (*)

سومین اصل که برای درست نوشتن باید لحاظ شود ، رعایت نظم درونی نوشته وحفظ ارتباط اجزای آن با یکدیگر است. در این جا از «ارتباط منطقی بین اجزای درونی وتار وپود نوشته» را بافتار (١) نامیده ایم. بدون چنین نظمی ، نوشته سامان نمی یابد وزیبا جلوه نمی کند. حتّی بعضی صاحب نظرانِ «زیبایی شناسی» ، معتقدند که زیبایی همان تناسب ونظم در ابعاد واجزای نوشته است. (٢)

بررسی بافتار نوشته

معمولا هر نوشته را می توان در سه بخش اصلی سامان داد : مَطْلَع ، متن ، مَقْطَع.

یک. مَطْلَع

مطلع ، سرآغاز نوشته است که می توان آن را با نامی دلخواه همچون درآمد ومقدّمه نامید وگاه نیز برای آن نامی ننهاد ، بلکه آن را تنها در بند (= پاراگراف) یا بندهای آغازین آورد. «حُسن مطلع» یا «خوب آغازی» از ویژگی های نوشته استوار است وسبب می شود که خواننده به سوی آن جلب گردد. از این رو ، برگزیدن بند اوّل ، به ویژه جمله اوّل ، یکی از گام های مهمّ نگارش است. برای برداشتن این گام ، نویسنده باید طرحی دقیق وصحیح برای نوشته خود پی ریخته باشد وجمله آغازین را دقیقاً در پیوند با همان طرح برگزیند. باید کوشید در گزینش این جمله از هر گونه تکرار وابتذال وتقلید پرهیز شود. مثلا آوردن چنین جمله هایی در آغاز نوشته کاملا ملالت آور است :

__________________

* ـ منابع اصلی تا پایان درس هفدهم) احمد سمیعی : نگارش وویرایش ؛ حسین رزمجو : روش نویسندگان بزرگ معاصر.

١ ـ texture.

٢ ـ فلسین شاله : شناخت زیبایی ، علی اکبر بامداد ، طهوری ، ١٣٤٧.