مفهوم ویرایش

مفهوم ویرایش در مفهوم کلّی ، ویرایش عبارت است از تعیین سیاست نشر آثار مکتوب ، برقراری رابطه با پدیدآورندگان آثار ، بررسی دقیق آثار ارائه شده وپذیرش آنها پس از احراز صلاحیت ، وآماده ساختن آثار برای چاپ ونشر.

لیکن در عمل ، معمولا این وظایف عرصه های تخصّصی یافته اند وبیش تر ویراستاران جنبه های خاصّی از این وظیفه کلّی را عهده دار می شوند. به این ترتیب ، اقسامی برای ویرایش پدید آمده است.

اقسام ویرایش

یک. ویرایش سیاست سازانه : تعیین سیاست ها وخطوط اصلی نشر آثار فرهنگی ، خواه از لحاظ کمّی وخواه از جنبه کیفی.

دو. ویرایش اساسی یا پردامنه : تعیین سیاست پدیدآوری یک اثر معین وهمکاری با پدیدآورنده (ها) در جریان آفرینش آن اثر.

سه. ویرایش ادبی یا صوری یا فنّی ویا مکانیکی : انجام دادن اصلاحات در متنی که به ویراستار سپرده اند. معمولا همین قسم از ویرایش ، در میان ویراستاران ما معمول است. بعداً دامنه همین نوع ویرایش را تبیین می کنیم.

چهار. ویرایش محتوایی یا ویژه : بررسی متن از لحاظ محتوایی واصلاح موارد علمی مربوط به هر زمینه. ویراستار محتوایی ، خود ، در زمینه علمی مربوط دارای تخصّص است. به همین لحاظ ، ویرایش محتوایی به زیر شاخه هایی مانند هنری ، فلسفی ، ودینی تقسیم می شود.

پنج. ویرایش جامع : این قسم از ویرایش ، همه چهار قسم پیشگفته را شامل می شود. معمولا در نهادهای فرهنگی ، هر یک از این وظایف به فردی معین سپرده می شود ویک انسان فرهیخته کارآزموده که خود در هر یک از این عرصه ها صاحب نظر ومجرّب است ، بر کار آن ویراستاران نظارت می کند. چنین کسی را سرویراستار (١) می نامند. گاه نیز در مجموعه های مفصّل پژوهشی ، هر ویراستار (٢) دارای یک یا چند ویراستیار (٣) است که در شاخه های خاص او را یاری می دهند.

خوب است در همین جا معنای یک اصطلاح را نیز توضیح دهیم. گاه می بینید که یک اثر مثلا دارای این عنوان است : ویراست دوم ، چاپ پنجم. ویراست ، چنان که برخی می پندارند ، به معنای چاپ چندم یک اثر نیست. ویراست (٤) یعنی آن که اثری مورد تجدید نظر کلّی قرار گیرد واصلاحات اساسی بپذیرد.

__________________

١ ـ rotide ـ feih.

٢ ـ rotide.

٣ ـ rotide tnatsissa.

٤ ـ noitide.

۳۹۱۱