فروگذارى نمى كردند. (١)
ثانيا : مأمون عباسى به اقتضاى سياست خود به امام هشتم شيعه اماميه ولايت عهد داده بود ودر اثر آن علويين ودوستان اهل بيت تا اندازه اى از تعرض اولياى دولت مصون بوده وكم وبيش از آزادى بهره مند بودند ، ولى باز ديرى نگذشت كه دم بُرّنده شمشير به سوى شيعه برگشت وشيوه فراموش شده گذشتگان به سراغ شان آمد ؛ خاصه در زمان متوكل عباسى ( ٢٣٢ - ٢٤٧ ق ) كه مخصوصاً با على وشيعيان وى دشمنى خاصى داشت وهم به امر وى بود كه مزار امام سوم شيعه اماميه را در كربلا با خاك يك سان كردند. (٢)
شيعه در قرن چهارم هجرى
در قرن چهارم هجرى عواملى به وجود آمد كه براى وسعت يافتن تشيع ونيرومند شدن شيعه كمك به سزايى مى كرد ؛ از آن جمله سستى اركان خلافت بنى عباس وظهور پادشاهان آل بويه بود.
پادشاهان آل بويه كه شيعه بودند كمال نفوذ را در مركز خلافت كه بغداد بود وهم چنين در خود خليفه داشتند (٣) واين قدرت قابل توجه به شيعه اجازه مى داد كه در برابر مدعيان مذهبى خود كه پيوسته به اتكاى قدرت خلافت آنان را خورد مى كردند ، قد علم كرده آزادانه به تبليغ مذهب بپردازند.
چنان كه مورخين گفته اند در اين قرن همه جزيرةالعرب يا قسمت معظم آن به استثناى شهرهاى بزرگ ، شيعه بودند وبا اين وصف برخى از شهرها نيز مانند هجر وعمان وصعده در عين حال شيعه بودند. در شهر بصره كه پيوسته مركز تسنن بود وبا
__________________
(١) تواريخ
(٢) ابى الفداء وتواريخ ديگر
(٣) به تواريخ مراجعه شود
