را در هر جا بودند به ناسزا وبيزارى از على تكليف مى كرد وهر كه خوددارى مى كرد به قتل مى رسيد. (١)

سخت ترين روزگار براى شيعه

سخت ترين زمان براى شيعه در تاريخ تشيع همان زمان حكومت بيست ساله معاويه بودكه شيعه هيچ گونه مصونيتى نداشت واغلب شيعيان اشخاص شناخته شده ومارك دار بودند ودو تن از پيشوايان شيعه ( امام دوم وامام سوم ) كه در زمان معاويه بودند كمترين وسيله اى براى برگردانيدن اوضاع ناگوار در اختيار نداشتند ، حتى امام سوم شيعه كه در شش ماه اول سلطنت يزيد قيام كرد وبا همه ياران وفرزندان خود شهيد شد ، در مدت ده سالى كه در خلافت معاويه مى زيست تمكن اين اقدام را نيز نداشت.

اكثريت تسنن اين همه كشتارهاى ناحق وبى بندوبارى ها را كه به دست صحابه وخاصه معاويه وكارگردانان وى انجام يافته است توجيه مى كنند كه آنان صحابه بودند وبه مقتضاى احاديثى كه از پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله رسيده صحابه مجتهدند ومعذور وخداوند از ايشان راضى است وهر جرم وجنايتى كه از ايشان سر بزند معفو است.

ولى شيعه اين عذر را نمى پذيرد زيرا :

اولا : معقول نيست يك رهبر اجتماعى مانند پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله براى احياى حق وعدالت وآزادى برپاخواسته وجمعى را هم عقيده خود گرداند كه همه هستى خود را در راه اين منظور مقدس گذاشته آن را لباس تحقق بخشند ووقتى كه به منظور خود نايل شد ياران خود را نسبت به مردم وقوانين مقدسه خود آزادى مطلق بخشد وهرگونه حق كشى وتبهكارى وبى بند وبارى را از ايشان معفو داند ؛ يعنى با دست و

__________________

(١) النصايح الكافيه ، ص ٥٨ و٦٤ و٧٧ - ٧٨

۲۱۲۱