راه هايى كه قرآن كريم براى تفكر مذهبى نشان مى دهد سه طريق است

قرآن كريم درتعليمات خود براى رسيدن ودرك نمودن مقاصد دينى ومعارف اسلامى سه راه در دسترس پيروان خود قرار داده ، به ايشان نشان مى دهد. ظواهر دينى وحجت عقلى ودرك معنوى از راه اخلاص بندگى.

توضيح اين كه : ما مى بينيم قرآن كريم دربيانات خود همه مردم را طرف خطاب قرار داده گاهى بى اين كه حجتى براى گفته خود اقامه كند بلكه به مجرد اتكاى به فرمانروايى خدايى خود به پذيرفتن اصول اعتقادى مانند توحيد ونبوت ومعاد واحكام عملى مانند نماز وروزه وغير آنها امر مى كند ودر برخى از اعمال نهى مى نمايد واگر اين بيانات لفظى را حجيت نمى داد هرگز از مردم پذيرش وفرمان بردارى آنها را نمى خواست ، پس ناگزير بايد گفت اين گونه بيانات ساده قرآن راهى است براى فهم مقاصد دينى ومعارف اسلامى. ما اين بيانات لفظى را مانند « آمنوا بالله ورسوله » و « اقيمواالصلاة » ظواهر دينى مى ناميم.

واز سوى ديگر مى بينيم قرآن كريم در آيات بسيارى به سوى حجت عقلى رهبرى مى كند ومردم را به تفكر وتعقل وتدبر در آيات آفاق وانفس دعوت مى فرمايد وخود نيز در موارد احقاق حقايق به استدلال عقلى آزاد مى پردازد وحقا هيچ كتاب آسمانى علم ومعرفت برهانى را براى انسان مانند قرآن كريم نمى شناسد.

قرآن كريم با اين بيانات اعتبار حجت عقلى واستدلال برهانى آزاد را مسلم مى شمارد ؛ يعنى نمى گويد كه اول حقانيت معارف اسلامى را بپذيريد سپس به احتجاج عقلى پرداخته معارف نامبرده را از آنها استنتاج كنيد بلكه با اعتماد كامل به واقعيت خود مى گويد : به احتجاج عقلى پرداخته حقانيت معارف نامبرده را از آن دريابيد وبپذيريد وسخنانى كه از دعوت اسلامى مى شنويد تصديق آنها را از آفرينش

۲۱۲۱