﴿ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ » ﴾(١)
ومى فرمايد : ﴿ كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي عِلِّيِّينَ* وَما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ* كِتابٌ مَرْقُومٌ* يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ ﴾(٢)
ومى فرمايد : ﴿ كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ* لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ ﴾(٣)
پس يكى از راه هاى درك معارف الهيه همان تهذيب نفس واخلاص در بندگى است.
تفاوت در ميان سه طريق نامبرده
با بيان گذشته روشن شد كه قرآن كريم براى درك معارف دينى سه راه نشان داده است : ظواهر دينى وعقل واخلاص در بندگى كه موجب انكشاف حقايق ومشاهده باطنى آنهاست ولى بايد دانست كه اين سه طريق از چند جهت با هم تفاوت دارند :
اولاً : ظواهر دينى چون بياناتى هستند لفظى وبه ساده ترين زبانى القاء شده اند ، در دسترس مردم قرار دارند وهر كس به اندازه ظرفيت فهم خود از آنها بهره مند (٤) مى شود به خلاف دو طريق ديگر كه اختصاص به گروه خاصى داشته همگانى نمى باشند.
ثانياً : طريق ظواهر دينى راهى است كه با پيمودن آن مى توان به اصول وفروع
__________________
(١) انعام ، آيه ٧٥. از آيه فهميده مى شود كه يكى از لوازم يقين مشاهده ملكوت آسمان ها وزمين است
(٢) مطففين ، آيه ٢١. از آيات فهميده مى شود كه سرنوشت « ابرار » در كتابى است به نام عليين ( بسيار بلند ) كه مقربان خدا آن را مشاهده مى كنند وضمناً از لفظ « يشهده » پيداست كه مراد كتاب مخطوط نيست بلكه عالم قرب وارتقاء است
(٣) تكاثر ، آيه ٥. واز اين جاست كه پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله در روايتى كه عامه وخاصه نقل كرده اند مى فرمايد : « ما گروه پيامبران با مردم به اندازه خرد ايشان سخن مى گوييم » بحارالانوار ، ج ١ ، ص ٣٧ واصول كافى ، ج ١ ، ص ٢٠٣
(٤) از آيه فهميده مى شود كه علم يقين مورث مشاهده سرانجام حال اشقياه كه جحيم ( جهنم ) ناميده مى شود ، مى باشد
