نماز به دست بعضى از خوارج ضربتى خورده ودر شب بيست ويكم ماه شهيد شد. (١)
اميرالمؤمنين على عليه‌السلام به شهادت تاريخ واعتراف دوست ودشمن در كمالات انسانى نقيصه اى نداشته ودر فضائل اسلامى نمونه كاملى از تربيت پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله بود.
بحث هايى كه در اطراف شخصيت او شده وكتاب هايى كه در اين باره شيعه وسنى وساير مطلعين وكنجكاوان نوشته اند ، درباره هيچ يك از شخصيت هاى تاريخ اتفاق نيفتاده است.
على عليه‌السلام در علم ودانش داناترين ياران پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله وسايراهل اسلام بود ونخستين كسى است در اسلام كه در بيانات علمى خود ، در استدلال آزاد وبرهان را باز كرد ودر معارف الهيه بحث فلسفى نمود ودر باطن قرآن سخن گفت وبراى نگهدارى لفظش دستور زبان عربى را وضع فرمود وتواناترين عرب بود ؟ در سخنرانى ( چنان كه در بخش ١ كتاب نيز اشاره شد ) على عليه‌السلام در شجاعت ضرب المثل بود در آن همه جنگ ها كه در زمان پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله وپس از آن شركت كرد ، هرگز ترس واضطراب از خود نشان نداد وبا اين كه بارها وضمن حوادثى مانند جنگ احد وجنگ حنين وجنگ خيبر وجنگ خندق ، ياران پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله ولشكريان اسلام لرزيدند ويا پراكنده شده فرار نمودند ، وى هرگز پشت به دشمن نكرد وهرگز نشد كه كسى از ابطال ومردان جنگى با وى درآويزد وجان به سلامت برد ودر عين حال با كمال توانايى ناتوانى را نمى كشت وفرارى را دنبال نمى كرد وشبيخون نمى زد وآب بر روى دشمن نمى بست.
از مسلمات تاريخ است كه آن حضرت در جنگ خيبر در حمله اى كه به قلعه نمود دست به حلقه در رسانيده با تكانى در قلعه را كنده به دور انداخت. (٢)
__________________
(١) مناقب آل ابى طالب ، ج ٣ ، ص ٣١٢ ؛ فصول المهمه ، ص ١١٣ - ١٢٣ وتذكرة الخواص ، ص ١٧٢ - ١٨٣
(٢) تذكرة الخواص ، ص ٢٧
