درس شرح تجرید الاعتقاد (کشف المراد)

« کتاب کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد » از کتاب‌های کلامی شیعه، اثر علامه حلی (متوفاى ۷۲۶ قمری). این کتاب اولین و مهم‌ترین شرحی است که بر کتاب تجرید الاعتقاد خواجه نصیر الدین طوسی (متوفاى ۶۷۲ قمری) نگاشته شده است. بنابر روش اختصاری که مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی در ارائه مطالب درنظر گرفته‌اند، برخی از مسائل از ابهامات و پیچیدگی‌های خاص برخوردار گشته و همین امر سبب گشت تا علامه حلی در صدد توضیح و تبیین مسائل موجود در کتاب برآید.

اندیشمندان حوزه اعتقادات، به جایگاه ارزشمند کشف المراد واقف بوده و همین امر سبب پیدایش شرح‌ها، تعلیقات و تحقیقات مختلف شده است.

ساختار شناسی كتاب

کشف المراد در ساختار پیرو اصل کتاب یعنی تجرید الاعتقاد بوده اما با این تفاوت که علامه، سَبک و روش نظام آموزشی را رعایت فرموده است.

کتاب مزبور متشکل از ۶ بخش (مقصد) می‌باشد. در ادامه بصورت اختصار به معرفی بخش‌ها پرداخته می‌شود.

مقصد نخست: در این مقصد مباحث هستی شناسی (وجود و عدم، وجود و ماهیت و وجوب و امکان) مورد نظر قرار گرفته است.

مقصد دوم: مباحث جهان شناسی در این قسمت جای دارند.

مقصد سوم تا ششم: در این مقاصد به ترتیب، مسائل مربوط به توحید، نبوت، امامت و معاد توضیح و مطمح نظر قرار گرفته است.

میانگین تدریس : ۲ صفحه در ساعت
تعداد جلسات: ۵۲
زمان جلسات: ۶۸ ساعت و ۸ دقیقه
۱ امور مقدماتی
صفحه ۱ - ۱ ۰۱:۱۷:۳۴

مقدمات ورود به درس.

۲ الهیات بمعنی الاخص
صفحه ۷ - ۸ ۰۱:۱۶:۴۴

الهیات بمعنی الاخص

۳ تبیین برهان حدوث و قدم و مقایسه آن با برهان امکان و وجوب
صفحه ۹ - ۹ ۰۱:۱۲:۱۷

الهیات بمعنی الاخص- براهین اثبات صانع- برهان امکان و وجوب و برهان حدوث و قدم

۴ معنای صحیح "انما یتمشی بالطریقه الاولی" و آغاز مبحث قدرت
صفحه ۹ - ۱۰ ۰۱:۰۴:۳۹

توحید بالمعنی الاخص- اثبات صانع تعالی - صفات صانع تعالی- قدرت و اختیار

۵ معنای قدرت در کشاکش میان فلاسفه و متکلمین
صفحه ۱۰ - ۱۰ ۰۱:۰۴:۳۹

اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه

۶ اقسام فاعل فلسفی و کلامی و استدلال متکلمین بر اثبات صفت قدرت
صفحه ۱۰ - ۱۲ ۰۱:۰۴:۴۵

اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه- استدلال متکلمین بر اثبات قدرت صانع تعالی

۷ اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات صفت قدرت صانع تعالی و پاسخ متکلمین
صفحه ۱۳ - ۱۵ ۰۱:۱۹:۴۷

اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه- استدلال متکلمین بر اثبات قدرت صانع تعالی- اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات قدرت و پاسخ متکلمین

۸ عمومیت قدرت الاهی و تبیین نظر مخالفان
صفحه ۱۶ - ۱۸ ۰۱:۰۸:۵۷

اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه- استدلال متکلمین بر اثبات قدرت صانع تعالی- اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات قدرت و پاسخ متکلمین-عمومیت قدرت الاهی و نظرات مکاتب مختلف

۹ پاسخ به طرفداران محدودیت قدرت
صفحه ۱۸ - ۱۹ ۰۰:۴۹:۲۵

اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه- استدلال متکلمین بر اثبات قدرت صانع تعالی- اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات قدرت و پاسخ متکلمین-عمومیت قدرت الاهی و نظرات مکاتب مختلف- پاسخ به شبهات طرفداران محدودیت قدرت

۱۰ چهار اصل فلسفی و دیدگاه متکلمین به آن‌ها
صفحه ۱۰ - ۱۲ ۰۰:۵۷:۴۲

اثبات صانع- صفات صانع- قدرت و اختیار- قدرت در اندیشه متکلمین و فلاسفه- استدلال متکلمین بر اثبات قدرت صانع تعالی- اشکالات فلاسفه بر استدلال متکلمین در اثبات قدرت و پاسخ متکلمین-عمومیت قدرت الاهی و نظرات مکاتب مختلف- پاسخ به شبهات طرفداران محدودیت قدرت- چهار اصل فلسفی (امکان و وجوب، معنای امکان، مناط احتیاج، علت تامه) و نظرات متکلمان قدیم و خواجه نسبت به اصول مذکور

۱۱ صفت علم و براهین اثبات آن
صفحه ۱۹ - ۲۰ ۰۱:۰۴:۵۳

استدلال های کلامی و فلسفی در اثبات علم خداوند- توضیح برهان إحکام و إتقان صنع- تبیین معنای تجرد- برهان تجرد در کشاکش نفی و اثبات

۱۲ برهان تجرد بر اساس مبانی کلامی و تبیین برهان استناد
صفحه ۲۰ - ۲۳ ۰۱:۱۲:۲۹

منشأ یابی اختلاف حکما و متکلمین در برهان تجرد- تبیین برهان تجرد بر اساس مبانی کلامی- تبیین برهان استناد در اثبات علم الاهی- مقایسه میان سه برهان (إتقان صنع- تجرد- استناد) از لحاظ عموم و خصوص بودن.

۱۳ اشکالات وابسته به علم الاهی و پاسخ آن‌ها
صفحه ۲۳ - ۲۶ ۰۱:۱۳:۵۹

کیفیت علم الاهی به معدومات و ممتنعات- تببین مختصر سه اشکال به علم الاهی - اشکال نخست: عدم امکان علم الاهی به ذات خویش- پاسخ به اشکال نخست- اشکال دوم: تکثر و ترکب در ذات الاهی، لازمه مسئله علم- پاسخ به اشکال دوم.

۱۴ ادامه بررسی و نقد اشکالات مربوط به حوزه علم الاهی
صفحه ۲۶ - ۲۸ ۰۱:۰۴:۰۶

تبیین قسمت نهایی پاسخ اشکال دوم- تبیین اشکال سوم و پاسخ بدان- چیستی علم و قدرت از نظر استاد- تبیین اشکال چهارم- توضیح خواستگاه این اشکال- پاسخ اشکال چهارم

۱۵ صفت اراده
صفحه ۲۹ - ۳۰ ۰۱:۲۴:۳۴

استدلال اثبات اراده- محل اتفاق و اختلاف مکاتب مختلف- تبیین آراء مختلف (اشاعره، معتزله بصره، معتزله بغداد و متکلمان) در بحث اراده- بیان برخی از اشکالات نظرات

۱۶ ماهیت شناسی اراده از نظر فلاسفه- متکلمین و روایات
صفحه ۳۰ - ۳۱ ۰۱:۲۸:۴۷

براهین اثبات اراده- تبیین نظرات مختلف در ماهیت اراده- بیان اشکالات نظرات- توضیح نظر مختار خواجه و علامه در ماهیت اراده- مقایسه نظر فلاسفه و نظر ابوالحسین بصری- اشکال نظر ابوالحسین بصری- ماهیت اراده از نظر روایات و مرحوم کلینی.

۱۷ صفت سمع، بصر و تکلم در مورد خداوند
صفحه ۳۱ - ۳۳ ۰۱:۳۴:۳۲

جهاتی که باید در صفات مورد نظر قرار گیرد - صفت سمع و بصر- نقاط اشتراک و اختلاف میان مکاتب اسلامی- دیدگاه عدلیه در سمع و بصر- صفت تکلم الاهی- نقطه اتفاق و اختلاف در میان نحله های اسلامی- نظر فلاسفه در چیستی صفت کلام- نظر اشاعره در صفت کلام- نظر عدلیه در صفت کلام الاهی

۱۸ صفت صدق، بقاء و نفی الشریک
صفحه ۳۳ - ۳۷ ۰۱:۰۶:۲۶

استدلال بر اثبات صفت صدق- استدلال بر اثبات صفت بقاء- نقد نظریه اشاعره در صفت بقاء- استدلال عقلی بر نفی شریک

۱۹ نفی مثل و نفی ترکیب
صفحه ۳۶ - ۳۷ ۰۱:۲۴:۱۵

استدلال مخالفین نفی مثل- تبیین عقیده طرفداران مثلیت- نظر فلاسفه در مسئله مثلیت و توضیح استدلال این گروه- نظر مختار در نفی مثلیت- توضیح ترکیب خارجی و عقلی- معانی نفی ترکیب- استدلال بر نفی ترکیب- سخن اشاعره در نفی ترکیب-

۲۰ صفات سلبی ضد، تحیّز، حلول و اتحاد
صفحه ۳۷ - ۳۹ ۰۱:۱۰:۲۳

معانی ضد- استدلال بر نفی ضد- تحیز در ادبیات متکلمان- استدلال بر نفی تحیز- نقطه اختلاف فلاسفه و متکلمین در مبحث تحیز- معنای حلول- قائلین به حلول خداوند- استدلال بر نفی حلول- قائلین به اتحاد خداوند - علت نفی اتحاد از خداوند متعال