مثال واوى (١) (٢) از باب فَعَلَ يَفْعِلُ «الوَعد : وعده كردن».

ماضى معلوم : وَعَدَ وَعَدٰا وَعَدُوا تا آخر ـ همچنانكه در صحيح دانسته شد. پس از اين جهت او را مثال گويند كه مثل صحيح است در احتمال حركات ثلاثه و مستقبل معلوم : يَعِدُ يَعِدٰان يَعِدُونَ تا آخر اصل يَعِدُ يَوْعِدُ بود ، واو واقع شده بود ميانه ياىِ مفتوحه و كسره لازمه ثقيل بود انداختند يَعِدُ شد و با تاء و نون و همزه نيز انداختند براى موافقتِ باب. امر حاضر : عِدْ عِدٰا عِدُوا عِدى عِدا عِدْنَ. چون نون تأكيد ثقيله درآيد گويى عِدَنَّ عِدٰانِّ عِدُنَّ عِدِنَّ عِدٰانِّ عِدْنٰانِّ و با نون تأكيد خفيفه گويى عِدَنْ عِدُنْ عِدِنْ. امر غايب : لِيَعِدْ لِيَعِدٰا لِيَعِدُوا لِتَعِدْ لِتَعِدا لِيَعِدْنَ و نون تاكيد ثقيله وخفيفه بر قياس گذشته. نهى : لٰا يَعِدْ لٰا يَعِدٰا لٰا يَعِدُوا تا آخر و نون تاكيد ثقيله و خفيفه بر آن وجه است كه دانسته شد. و حال با لَمْ و لَمّا آن چنان است كه در صحيح دانسته شد.

و با حروف ناصبه گويى اَنْ يَعِدَ اَنْ يَعِدٰا اَنْ يَعِدُوا الخ ماضى

* * *

____________________________

(١) مجموعه رمزهايى را كه مرحوم شيخ بهايى براى وزنهاى فعلهاى غير صحيح آورده است عبارتند از :

(٢) وَضْمَسَكَحْ واو اشاره است به معتلّ الفاء واوى كه از پنج باب آمده است : اوّل از باب ضَرَبَ يَضْرِبُ مثل وَعَدَ يَعِدُ. دوّم از باب مَنَعَ يَمْنَعُ مثل وَضَع يَضَعُ. سيّم از باب سَمِعَ يَسْمَعُ مثل وَجِلَ يَوْجَلُ چهارم از باب كَرُمَ يَكْرُمُ مثل وَجُهَ يَوجُهُ. پنجم از باب حَسِبَ يَحْسِبُ مثل وَرِمَ يَرِمُ. شرح.