کتاب «الكبری في المنطق» یا «کبری در منطق»، نوشته ابوالحسن فخرالدین علی بن محمد حسینی جرجانی شیرازی، مشهور به میر سید شریف، به زبان فارسی در علم منطق می باشد.
مؤلف در این موضوع، رساله فارسی دیگری نیز با عنوان صغری دارد که هر دو از سوی فرزند مؤلف، میر شمس‌الدین محمد (د. ۸۳۶ق) به عربی ترجمه شده که ترجمه صغری به نام «الغرة في المنطق» و ترجمه کبری نیز به نام « الدرة في المنطق» نامیده شده است.
ساختار و گزارش محتوا
این کتاب متن منقح و مختصری به زبان فارسی در علم منطق است که با نثر قدیمی نگاشته شده است.
کتاب شامل سی‌وهفت می باشد که برخى فصول آن، بسيار مختصر و در چند سطر بيان شده است و برخى مفصل و در چند صفحه مى‌باشد.
گفتنی است که این اثر به جهت ایجاز و اهمیت آن، مورد توجه طلاب علوم دينى قرار گرفته و سال‌ها به‌عنوان متن درسى در حوزه‌هاى علميه و مدارس سنتى تدريس مى‌شده است و بر آن شروح و تعلیقاتی متعددی نوشته شده است.
از جمله مطالب کتاب، مباحثی است که پیرامون تصور ، بیان گردیده است که به منظور آشنایی با محتوای کتاب، به بخشی از آن اشاره می‌گردد: «بدان که تصور بر دو قسم است: یکی در حصول وی احتیاج نباشد به نظر و فکر؛ چون: تصور حرارت و برودت و سیاهی و سفیدی و مانند آن و این قسم را تصور ضروری و بدیهی خوانند»
شروح کتاب
برخی از شروح چاپ شده کتاب :
- «بهجة الطالبين»، اثر ، محمد بن محمود حسینی یزدی . در این شرح، شارح قسمتی از متن مصنف را با عبارت «بدان که... الخ» ذکر نموده و در ادامه، به تشریح و توضیح آن پرداخته است. نثر شرح تا حدودی روان نبوده و سنگین و غیر سلیس است و دلیل آن نیز این است که جای فعل و فاعل و سایر اجزای کلام به‌خوبی رعایت نشده است
- «فوائد منطقی، یا، شرح کتاب کبری منطق»، تالیف عصام‌الدين اسفرايينی (943ق).
- «منظومه کبری»، تمامی مطالب «الكبری في المنطق»، به نظم درآمده است.
- «هنر فکر کردن، یا، شرح منطق کبری» اثر علی حسینی.
- «راهنمای اندیشه شرح کتاب کبری منطق»، تالیف علی اکبر ارجی.
- «مقدمه الحکمه یا شرح بر منطق کبری»، تالیف مهدی ارژنگیان.
وضعیت کتاب
کتاب کبری فی المنطق در ضمن کتابهایی که در جامع المقدمات گردآوری شده است قرار داده شده است و توسط ناشرین متعددی به چاپ رسیده است.
نسخه حاضر از این کتاب در 22 صفحه در ضمن «جامع المقدمات» توسط موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین انتشار یافته است.
