غسل خود میت
در جلسه گذشته بیان شد که قبل از شروع احکام اموات باید غسل خود میت بحث می‌شد. اما مرحوم شهید، پنج غسلی که مربوط به اشخاص زنده می‌شد را در آن قسمت ذکر کرد و غسل خود میت را در احکام اموات بیان فرمود.
مرحوم شهید می‌فرماید: واجب است غسل دادن هر میتی که یا مسلمان باشد و یا در حکم مسلمان باشد.
سوال: چه کسانی در حکم مسلمان هستند؟
پاسخ: الف) طفل و مجنونی که از مسلمان متولد شده باشد. چه هم پدر و مادرش مسلمان باشند و چه تنها یکی از پدر یا مادرش مسلمان باشند. باید دانست که در صورتی که یکی از پدر یا مادر، بچه مسلمان باشند، تا زمانی که به تکلیف نرسیده است، مسلمان محسوب می‌شود. اگر پدر و مادر هر دو کافر باشند، بچه کافر قلمداد می‌شود هرچند که واقعا نه کافر و نه مسلمان است اما حکم پدر و مادرش را دارد. اگر هر دو مسلمان باشند، مسلمان می‌باشند. همچنین اگر یکی مسلمان و یکی کافر باشد، مسلمان محسوب می‌شود و احکام مسلمان بر او بار می‌شود.
ب) بچه‌ای که در دارالاسلام پیدا می‌شود. اگر بچه‌ای را پیدا کردند که مشخص نیست پدر و مادرش چه کسی هستند، همین که در دار اسلام پیدا شده است، حکم مسلمان را دارد. مجنون نیز چنین است.
ج) بچه‌ای که در دار کفر پیدا شده اما در آن جا، مسلمانانی وجود دارند که ممکن است این بچه، بچه آن‌ها باشد. باز هم حکم مسلمان را دارد.
د) بچه یا مجنونی که به دست مسلمین اسیر شده باشد، اگر قائل شویم تبعیت اسیر شده را از اسیر کننده در اسلام. مرحوم شهید اول در دروس این نظریه را اختیار کرده است.
مسلمین با کفار می‌جنگند و گاهی بچه یک مشرک، اسیر مسلمین می‌شد. اگر یک مسلمانی این بچه را اسیر می‌کرد، هرچند که می‌دانیم این بچه، بچه کافر است اما در عین حال گفته می‌شود که اسیر شده حکم اسیر کننده را دارد. بنابر این، چون اسیر کننده مسلمان است، بچه‌ای که اسیر شده نیز حکم مسلمان را دارد. لذا اگر بچه اسیر شد و میان مسلمانان بود و در حال بچگی از دنیا رفت، در قبرستان مسلمین دفن می‌شود و باید او را غسل داد. اگرچه بچه اسیر شده یا مجنون اسیر شده، ولد الزنا هم باشد، باز حکم مسلم بر او بار می‌شود.
ه) بچه‌ای که متولد شده باشد از زنا اما زانی مسلمان باشد. در این جا دو وجه وجود دارد.
۱) ممکن است قائل به عدم تبعیت باشیم،
۲) ممکن است قائل به تبعیت باشیم.
علت عدم تبعیت این است که شرعا ولد الزنا به زانی ملحق نیست؛ گرچه یقین داریم که نطفه، نطفه این مرد است اما از لحاظ شرعی، بچه ملحق به این پدر نیست. لذا حکم او را ندارد. برخی از فقها به این دلیل قائل به عدم تبعیت شده‌اند.
علت تابعیت این است که حقیقتا این بچه از زانی متولد شده و از حیث لغوی و عرفی هم ولد این آقا محسوب می‌شود. لذا باید در اسلام نیز تبعیت داشته باشد. همچنان که نکاح ولد الزنا با زانی حرام است. مثلا اگر بچه دختر باشد و بزرگ شود، پدر نمی‌تواند با این دختر ازدواج کند، چون بچه او می‌باشد. درست است که شرعا ولد حساب نمی‌شود و احکام ولد را بر او بار نمی‌کنیم اما بالاخره ولد تکوینی است و چون ولد تکوینی است، ازدواج این مرد زانی با بچه متولد شده، جایز نیست.
مرحوم شهید می‌فرماید: بیان شد که مسلم و هم حکم مسلمان باید غسل داده شوند اما مواردی استثنا شده‌اند، هرچند که اسماً مسلمان باشند. موارد استثنا به شرح ذیل است.
۱) ناصبی‌ها، کسانی که دشمن اهل بیت هستند؛
۲) مجسمه، کسانی که قائل به جسم بودن خداوند هستند؛
اگر مصنف این موارد را استثنا نکرده است به این دلیل است که این‌ها حقیقتا مسلمان نیستند هرچند که به حسب ظاهر اطلاق مسلمان بر آن‌ها می‌شود.
نکته: طفل داخل در حکم مسلمان است، هرچند که داخل شکم مادر باشد و به دنیا نیامده باشد، البته به شرط آن که چهار ماه او تمام شده باشد. یعنی اگر جنینی که چهار ماه او تمام شده است، سقط شود، لازم است که غسل داده شود. در روایت چنین بیان شده است: اَلسِّقْطُ إِذَا تَمَّ لَهُ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ غُسِّلَ. اما اگر کمتر از چهار ماه دارد، دیگر غسل ندارد بلکه داخل پارچه‌ای او را می‌پیچند و بدون غسل او را دفن می‌کنند.
