کلب بر دو نوع است:

نوع اول: کلب هراش (هو الکلب المهمل، یعنی کاری انجام نمی‌دهد) چه هار باشد یا نباشد، بیعش حرام و باطل است همانطور که قبلا بیان شد.

نوع دوم: کلب غیر هراش، در این نوع دو نظریه است:

نظریه اول: مرحوم شیخ انصاری: بیع کلب غیر هراش، فی الجمله (بعضی از مصادیق کلب غیر هراش) جایز است. به دو دلیل:

دلیل اول: اجماع بر این قائم شده که بیع کلب غیر هراش فی الجمله جایز است.

دلیل دوم: روایات زیادی داریم که فروش کلب غیر هراش فی الجمله جایز است.

نظریه دوم: ابن ابی عقیل: بیع کلب مطلقا جایز نیست. به دلیل اینکه روایاتی وجود دارد که می‌گوید «ثمن الکلب سحت» و کلب مطلق است و شامل تمام انواع کلب می‌شود.

جواب: روایاتی وجود دارد که می‌گوید بیع کلب غیر هراش جایز است و با این دسته از روایات، روایات مطلقه بالا را قید می‌زنیم و همچنین این روایات مطلقه با اجماع قید می‌خورد. پس روایت مطلقه فقط در کلب هراش جاری می‌شود.

المسألة الثانية (از استثنائات عین نجسه)

يجوز (اعم از وضعی و تکلیفی) المعاوضة (اعم از بیع و غیر بیع) على غير كلب الهراش في الجملة (قید برای غیر کلب الهراش است - یعنی بعضی از مصادیق کلب غیر هراش) بلا خلافٍ (قید برای فی الجمله است) ظاهر، إلاّ (استثناء از لا خلاف است) ما عن ظاهر إطلاق العماني؛ ولعلّه (اطلاق عمانی) كإطلاق كثيرٍ من الأخبار: بأنّ (متعلق به اطلاق است) «ثمن الكلب سحتٌ» محمول (خبر لعل است) على الهراش؛ لتواتر الأخبار (اشکال: اینجا تواتر نیست، چون یک راوی در اکثر روایات مشترک است و شرط تواتر این است که یک راوی در اکثر روایات مشترک نباشد) واستفاضة نقل الإجماع على جواز بيع ما عدا كلب الهراش في الجملة (قید ما عدا است).

چرا شیخ انصاری گفته لعله؟

جواب: روایات «ثمن الکلب سحت»، مطلق کلب را شامل می‌شود و شیخ انصاری با روایات و اجماع آن را تقیید زد و گفت بیع کلب غیر هراش فی الجمله جایز است، حال اگر این قید فی الجمله را شیخ نگفته بود، به راحتی میت وانستیم تقیید کنیم و با قید فی الجلمه نمی‌توان الکلب در روایات مطلقه، حمل بر کلب هراش تنها کرد، بلکه باید بر کلب هراش و بعضی دیگر از اقسام غیر هراش حمل شود.

بخاطر اختلاف در روایات و اجماع به اینکه بعضی می‌گویند مطلق کلب غیر هراش جایز است، و بعضی می‌گویند بعضی از کلاب غیر هراش جایز است، شیخ انصاری می‌گوید لعله

برای کلب غیر هراش، چند قسم ذکر شده است:

قسم اول: کلب صید، این قسم بر دو نوع است:

نوع اول: کلب صید سلوقی: سلوق روستایی در یمن است که کارشان تربیت کلب برای شکار بوده است، بیع این نوع کلب هم جایز است و هم صحیح. چون قدر متیقن از روایات و اجماع جواز بیع کلب، کلب صید سلوقی است.

نوع دوم: کلب صید غیر سلوقی: مثل کلب صید قمی یا عراقی، در این نوع دو قول است:

قول اول: شیخ انصاری: بیع کلب صید غیر سلوقی جایز است، بخاطر روایات (در مکاسب هفت روایت آمده که بیع کلب صید مطلقا جایز است).

قول دوم: ظاهر کلام شیخ مفید در مقنعه و شیخ طوسی در نهایه (و کذلک ثمن الکلب الا ما کان سلوقیا للصید): بیع کلب صید غیر سلوقی جایز نیست.

ثمّ إنّ ما عدا كلب الهراش على أقسام:

أحدها ـ كلب الصيد السلوقي، وهو (کلب صید سلوقی) المتيقّن من الأخبار ومعاقد (جمع معقِد به معنای جایی که گره خورده است) الإجماعات الدالّة (صفت اخبار و اجماعات است) على الجواز (جواز بیع غیر کلب هراش).