در جلسه گذشته که بحث غسل بیان شد، تبیین شد که موجبات غسل، مجموعا شش مورد است. یعنی آن چه که غسل را بر انسان واجب می‌کنند؛ شش مورد است. چهار مورد در جلسه گذشته بیان شد. جنابت، حیض، استحاضه و نفاس بیان شد و دو مورد از آن باقی ماند.
مورد پنجم از موجوبات غسل:
مس میت نجس آدمی از موجبات وضو است. این گونه نیست که هر مس میتی سبب وجوب غسل شود بلکه مس میت باید با دو قید همراه باشد.
۱) میت، نجس باشد
۲) میت، آدمی باشد.
میت آدمی زمانی نجس است که بدنش سرد شده باشد. یعنی آن لحظه که انسان می‌میرد بدنس نجس نمی‌باشد و زمانی که بدن سرد شد، نجس محسوب میشود. لذا اگر مکلف تا زمانی که بدن میت گرم است آن را مس کند، لازم نیست که غسل کند. چون این میت، میت نجس نیست.
هم چنین نباید میت غسل داده شده باشد و الّا اگر بعد از این که اغسال ثلثه میت انجام شده باشد، دیگر بدن میت نجس نیست و در آن موقع، مس سبب وجوب غسل نمی‌شود.
همچنین میت باید شهید یا معصوم نیز نباشد. چون بدن شهید و بدن معصوم حتی قبل از غسل و حتی بعد از سرد شدن، نجس نیست.
بنابر این میت آدمی وقتی نجس است که اولا سرد شده باشد، غسل نداده باشند، شهید و معصوم نیز نباشند.
با قید نجس، مس بدن شهید، مس بدن معصوم، کسی که اغسال ثلاثه او را بطور صحیح انجام داده باشند خارج میشود.
نکته: قبل از سرد شدن میت، قطعا مس میت، غسل ندارد اما در این که زمانی که بدن گرم است، آیا بدن پاک است و مس ندارد یا قبل از سرد شدن، بدن نجس است اما در عین حال، غسل ندارد؟ در این مورد میان فقها اختلاف است.
موارد اتفاقی که نیازمند غسل نیست به شرح ذیل است:
۱) مس بدن شهید؛
۲) مس بدن معصوم؛
۳) مس بدن میتی که اغسال آن انجام شده است.
سه مورد مذکور قطعا پاک می‌باشند.
آنچه که محل اختلاف است، میتی است که هنوز سرد نشده باشد. میتی که هنوز بدنش گرم است، ممکن است که گفته شود بدن او نجس نیست ولذا مس چنین میتی غسل ندارد یا گفته شود که چنین میتی نجس است اما در عین حال که نجس است، به دلیل وجود دلیل خاص غسل ندارد.
این که گفته شد، اغسال ثلاثه میت تمام شده باشد، گاهی اغسال ثلاثه میت را خود میت انجام می‌دهد. توضیح آن که: گاهی کسی را می‌خواهند قصاص کنند یا رجم کنند. حاکم دستور می‌دهد که پیش از اجرای حکم، سه غسل میت را خودت انجام بده. پس از انجام اغسال ثلاثه حکم جاری میشود. اکنون که قصاص یا رجم کردند، اگر کشته شود به سببی که برای آن سبب غسل کرده. یعنی برای رجم غسل کرد و اکنون نیز رجم کردند یا برای قصاص غسل کرد و الآن نیز قصاص کردند. در این صورت، پس از قصاص و رجم، نیازی به غسل ندارد و دفن میشود.
اگر محکوم برای قصاص یا رجم غسل کرد اما به سبب دیگری غیر از قصاص و رجم از دنیا رفت. مثلا در راه برگشت از غسل، تصادف کرد یا به مرگ طبیعی از دنیا رفت. غسل قبلی کافی نیست و باید دوباره اغسال ثلاثه را برای او انجام دهند و سپس دفن شود.
مرحوم شهید ثانی می‌فرماید: با قید آدمی، غیر آدمی از میته حیوانات دیگر خارج می‌شوند هرچند که میته نجس است اما مس آن موجب غسل نیست. میته حیوانات مثل نجاسات دیگر است و اگر با رطوبت مس شود نیازمند تطهیر است.
در مقابل مرحوم علامه فرموده است: بدن میته حیوانات دیگر حتی اگر با دست غیر مرطوب نیز مس شود، نیازمند تطهیر است.
مورد ششم از موجبات غسل:
مرگ یکی از موجبات غسل است. اگر کسی از دنیا برود غسل بر او واجب میشود. یعنی واجب میشود که میت را غسل دهند. وجوب بر خود میت نیست اما غسل نسبت به این میت، واجب میشود. البته مرگی که معهود شرعی باشد، غسل را واجب می‌کند. یعنی مرگی که شارع مقدس، آن را سبب غسل بداند.
سوال: کدام مرگ معهود شرعی است؟
پاسخ: مرگ شخص مسلمان یا کسی که در حکم مسلمان است. مثل اطفال مسلمان یا مجانینی که در میان مسلمانان زندگی می‌کنند. تنها شهیدی که در معرکه جنگ به شهادت رسیده است، غسل ندارد ولی افراد دیگر حتی معصوم نیز غسل دارد.
