درس مکاسب محرمه

جلسه ۱۳۴: تزیین مرد با مختصات زنان و بالعکس ۳

 
۱

خطبه

۲

دلیل دوم شهید

دلیل دوم: روایت سماعه و مرسله طبرسی

کیفیت استدلال: معصوم درباره تشبه رجال به نساء در لباس و تشبه نساء به رجال در لباس، تعبیر اکره و زجر و نهی به کار برده‌اند و این کلمات، ظهور در حرمت دارند.

اشکال: این کلمات در روایات، ظهور در کراهت دارند مخصوصا روایت اول چون مورد روایت اول (پوشیدن لباس بلند و کشیدن آن بر زمین توسط رجال) قطعا در شریعت مقدسه حرام نیست. (مصباح، ج۱، ص ۲۱۰)

اشکال استاد: اکره امکان دارد به معنی کراهت باشد و همچنین ینهی اما یزجر همیشه در حرمت به کار می‌رود.

۳

جواب دلیل دوم شهید

وفيهما (دو روایت) خصوصاً الأُولى (مفعول به خصوصا است) بقرينة المورد (پوشیدن لباس بلند و کشیدن بر زمین توسط رجال) ظهورٌ (مبتدای موخر برای فیهما است) في الكراهة (بخاطر اجماع فقهاء که می‌گویند حرام نیست)، فالحكم المذكور لا يخلو عن إشكال.

۴

نظریه دوم

نظریه دوم: نظریه مرحوم شیخ: حکم به حرمت مشکل است.

مرحوم آقای خویی می‌فرمایند: «و قد تجلی مما ذکرناه انه لا شک فی جواز لبس الرجل لباس المراة لاظهار الحزن و تجسم قضیة الطفّ و اقامة التعزیة لسید شباب اهل الجنة» مصباح، ج۱، ص ۲۱۰.

۵

تطبیق نظریه دوم

فالحكم المذكور (حرمت لبس رجل البسه مختص به نساء و بالعکس) لا يخلو عن إشكال.

۶

حکم خنثی

زینت مختص به مرد و زینت مختص به زن، بر خنثی حرام است. چون خنثی، علم اجمالی دارد که یا اولی بر او حرام است (اگر در واقع زن باشد) یا دومی بر او حرام است (اگر در واقع مرد باشد) بنابراین از باب مقدمه ترک حرام واقعی، از هر دو اجتناب می‌کند.

به بیان دیگر خنثی نسبت به این دو زینت از قبیل شبهه محصوره تحریمیه است که احتیاط در آن واجب می‌باشد. (مصباح الفقاهه، ج۱، ص ۲۱۱)

۷

تطبیق حکم خنثی

ثم (ثم استینافیه است) الخنثى يجب عليها (خنثی) ترك الزينتين (دو لباس) المختصتين بكلٍّ من الرجل والمرأة كما صرّح به (وجوب ترک) جماعة ـ [لأنّها يحرم عليها (خنثی) لباس مخالفها (خنثی) في الذكورة والأُنوثة، وهو (لباس مخالف) مردّد بين اللبسين (دو لباس)، فتجتنب (خنثی) عنهما (دو لباس) مقدمة (از باب مقدمه ترک حرام واقعی)] لأنّهما (دو لباس) له (خنثی) من قبيل المشتبهين المعلوم حرمة أحدهما.

۸

اشکال در خنثی

اگر دلیل حرمت پوشیدن لباس مختص به زن و لباس مختص به مرد، از باب تشبه باشد، حکم پوشیدن لباس مختص به مرد و لباس مختص به زن، بر خنثی مشکل است. چون تشبه فرع بر قصد شبیه شدن و قصد شبیه شدن فرع بر علم است (علم به اینکه این لباس، لباس مختص به جنس مخالف است) و این علم در خنثی منتفی است. (مصباح الفقاهه، ج۱، ص ۲۱۱؛ شهیدی، ص ۳۹؛ ایروانی، ج۱، ص ۹۴)

نکته: خنثی تاخیر بدوی دارد.

۹

تطبیق اشکال در خنثی

ويشكل (حرمت هر دو لباس بر خنثی) بناءً على كون مدرك الحكم (حرمت تشبه) حرمة التشبّه بأنّ (متعلق به یشکل است) الظاهر من «التشبّه» صورة علم المتشبّه (علم متشبه به یانکه لباس جنس مخالف خود را پوشیده است).

نعم في (١) رواية سماعة عن أبي عبد الله عليه‌السلام : «عن الرجل يجرّ ثيابه؟ قال : إنّي لأكره أن يتشبّه بالنساء» (٢).

وعنه عليه‌السلام عن آبائه عليهم‌السلام : «كان رسول الله صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم يزجر الرجل أن يتشبّه بالنساء ، وينهى المرأة أن تتشبّه بالرجال في لباسها» (٣).

وفيهما (٤) خصوصاً الأُولى بقرينة المورد ظهور في الكراهة ، فالحكم المذكور لا يخلو عن إشكال.

وجوب ترك الزينتين المختصّتين بكلّ من الرجل والمرأة على الخنثى

ثم الخنثى يجب عليها ترك الزينتين المختصتين بكلٍّ من الرجل والمرأة كما صرّح به جماعة (٥) ـ [لأنّها يحرم عليها لباس مخالفها في الذكورة والأُنوثة ، وهو مردّد بين اللبسين ، فتجتنب عنهما مقدمة] (٦) لأنّهما له (٧) من قبيل المشتبهين المعلوم حرمة أحدهما.

ويشكل بناءً على كون مدرك الحكم حرمة التشبّه بأنّ الظاهر‌

__________________

(١) كذا في «ش» ، وفي سائر النسخ : «وفي» بدل «نعم في».

(٢) الوسائل ٣ : ٣٥٤ ، الباب ١٣ من أبواب أحكام الملابس ، الحديث الأول.

(٣) المصدر السابق ، الحديث ٢.

(٤) كذا في «ش» ومصحّحة «ن» ، وفي سائر النسخ : فيها.

(٥) منهم السيّد العاملي في مفتاح الكرامة ٤ : ٦٠ ، وحكاه صاحب الجواهر عن شرح أُستاذه واستجوده ، راجع الجواهر ٢٢ : ١١٦.

(٦) وردت العبارة في «ش» بعنوان نسخة بدل ، ووردت في سائر النسخ مع اختلاف في بعض الضمائر والأفعال من حيث التذكير والتأنيث ، وفي بعضها عليها علامة (خ ل) ، وكلّها لا تخلو عن مسامحة.

(٧) لم ترد في «ش» ، والمناسب : لها.

من (١) «التشبّه» صورة علم المتشبّه.

__________________

(١) في أكثر النسخ : عن.