در بحث نفاس، آخرین نکته‌ای که در جلسه گذشته بیان شد، این بود که اقل نفاس، مسمی نفاس است. یعنی وجود خون نفاس در یک لحظه هم کفایت می‌کند. برخلاف خون حیض که گفته می‌شد، اقل آن، سه روز است.
حد اکثر مقدار زمانی نفاس:
اکثر خون نفاس از حیث زمانی، برای زنی که صاحب عادت عددیه است، یعنی مثلا زنی هفت روز صاحب عادت عددیه است. منظور از عادت عددیه، در حیض است. به عبارت دیگر، اگر در حیضش عادتش هفت روز بوده است، در نفاس نیز باید همان عادت عددیه حیضیه خودش را ملاک قرار دهد. یعنی همان هفت روز را نفاس قرار دهد. البته در صورتی که خون نفاس از ده روز تجاوز کند. مثلا اگر دوازده روز خون نفاس دید، باید هفت روز را (چون صاحب عادت عددیه است) نفاس قرار دهد و بقیه ایام را استحاضه قرار دهد. اما اگر از ده روز تجاوز نکند، مثلا کل ایامی که نفاس دیده نُه روز بوده اما عادت عددیه حیضیه او هفت روز بوده است. در این صورت، باید تمام نُه روز را نفاس قرار دهد. همانند حیض که اگر صاحب عادت عددیه بود و کمتر از ده روز خون می‌دید، می‌بایست تمام ایام را حیض قرار دهد؛ در نفاس نیز چنین است.
صورت فوق مربوط به زنی است که عادت عددیه حیضیه داشته باشد. اما اگر زن عادت عددیه نداشته باشد، در این صورت اکثر مدت نفاس، ده روز است. گرچه برخی در نفاس قائل هستند که اکثرش هجده روز است. اما مرحوم شهید می‌فرماید: مشهور معتقدند که اکثر نفاس ده روز است.
نکته‌ای که در کتاب نیست که در هنگام عبارت خوانی توضیح داده می‌شود.
این که بیان شد مقدار ایام عادت برای ذات العاده، نفاس محسوب می‌شود و در مجموع عشره خون نفاس محسوب می‌شود برای کسی که ذات العاده نیست. برای زمانی است که خون در ایام عادت و ایام العشره وجود داشته باشد. یا در تمام این مدت خون وجود داشته باشد یا در ابتدا و انتهای ایام خون وجود داشته باشد. اما اگر صرفا در یک طرف، خون وجود داشته باشد اما در طرف دیگر و وسط آن خون نبیند. یا در یکی از طرفین و وسط خون ببیند و در انتها خون نبیند. مرحوم شهید می‌فرماید: در آن مقدار خالی از خون، چه ابتدا و چه انتها باشد، نفاسی نیست. بلکه فقط در هنگام رؤیت دم، حال یا کل زمان که خون هست و یا ابتدا و انتها و مابین آن‌ها نفاس است. هرچند که در ما بین خونی نباشد. صرف این که در ابتدا و انتها خون باشد، کافی است.
برای روشن شدن این مسئله چند مثال بیان می‌شود.
مثال طرفین: اگر لحظه ولادت اول بچه، خون دید، آخر روز هفتم نیز خون دید. در این صورت اگر زن صاحب عادت عددیه در حیض باشد و عادتش هفت روز باشد، همه هفت روز را نفاس قرار می‌دهد. هرچند که در بین روز اول و هفتم، خون نبیند.
مثال احد الطرفین: اگر فقط آخر روز هفتم، خون نفاس ببیند، در این صورت فقط همان موقع رؤیت دم را نفاس قرار می‌دهد. قبلش چون ابتدا و وسط خون ندیده، نفاس محسوب نمی‌شود. لذا اگر می‌تواند ولو با اشاره باید نماز را اقامه کند.
زن مبتدئه و مضطربه در ده روز مانند زن ذات العاده است. یعنی مبتدئه و مضطربه اگر روز اول و روز دهم، خون ببینند، همگی نفاس است. چون ذات العاده نیست و تمام ده روز نفاس محسوب می‌شود. بلکه ذات العاده اگر خون نفاس، از مقدار عادت او تجاوز بکند اما از ده روز تجاوز نکند، مثلا روز اول و روز نهم خون دیده، در این صورت باید کل نه روز را نفاس قرار دهد.
اگر خون از ده روز تجاوز کند. مثلا دوازده روز خون نفاس دیده است. در این صورت، هر مقدار خونی که در ایام عادت بوده و ما قبلش دیده تا اولین زمان رؤیت همین مقدار نفاس می‌باشد. مثلا عادتش هفت روزه است و روز چهارم و روز هفتم خون دیده است. یعنی روز ولادت، روز دوم و سوم خون ندید. هفت روز از اول ولادت حساب می‌شود و گفته می‌شود روز چهارم تا هفتم، نفاس است و روز اول تا چهارم خون ندیده بود و بعد از هفتم هم چون صاحب عادت بوده است، حتی اگر خون ببیند به شرط این که از عشره تجاوز کند، نفاس محسوب نمی‌شود و استحاضه محسوب می‌شود.
در حقیقت عدد هفت از روز ولادت محاسبه می‌شود؛ نه از روزی که خون ببیند. برخلاف حیض که از روزی که خون ببیند محاسبه می‌شود.
عدد هفت را برای ذات العاده یا عدد ده را برای غیر ذات العاده از روز ولادت محاسبه می‌شود، حتی اگر از روز ولادت رؤیت دم نداشته باشد. مثلا روز چهارم و هفتم خون دیده است و از عشره تجاوز کرده است. در این صورت می‌گوییم چون روز چهارم و هفتم خون دیده و از عشره تجاوز کرده است، برای کسی که ذات العاده است و عادتش هفت روز است، تا روز هفتم را خون نفاس قرار می‌دهد و پس از آن را خون استحاضه محسوب می‌کند.
اگر فقط روز هفتم خون دید و خون از عشره تجاوز کرد، در این صورت فقط روز هفتم خون نفاس محسوب می‌شود و روزهای بعد که از عشره تجاوز کرد، استحاضه می‌باشد.
اگر خون از ابتدا ولادت بود و روز هفتم هم بود و از عشره تجاوز کرد، چه بین روز هفتم و دهم و یازدهم و دوازدهم، خون منقطع باشد و چه مستمر باشد، تنها هفت روز اول، نفاس می‌باشد و بقیه ایام استحاضه می‌باشد.
اگر روز اول خون دیده شد و مثلا روز هشتم نیز خون دیده شد و بین این روز‌ها هیچ خونی ندید و خون از عشره تجاوز کرد، در این صورت برای صاحب عادتی که هفت روز است، فقط روز اول نفاس است. چون بعد از روز اول تا هفتم خونی ندیده است.
خلاصه: ملاک آن است که خون نفاس یا باید مستمر باشد و یا باید در طرفین خون باشد.
