نکته دوم : هر یایی علامت نکره بودن نیست. گاه «ی» علامت وحدت است؛ یعنی بعد از اسم معرفه می آید تا واحد بودن آن را نشان دهد :

ایرانی که ما دوستش می داریم ، ایران اسلامی است.

اسم مفرد آن است که بر یک موجود دلالت کند.

اسم جمع آن است که هم بر بیش از یک موجود دلالت کند وهم دارای نشانه جمع (ها ـ ان) باشد.

اکنون ، چند نکته نگارشی ورسم الخطّی را درباره مفرد وجمع یادآوری می کنیم :

١. تقریباً همه اسم ها را می توان با ها جمع بست. البتّه مناسب تر است که جانداران را با ان جمع ببندیم.

٢. از نظر این بنده ، بهتر است ها جدا از اسم نوشته شود ، زیرا تنها یک نشانه است وهرگز پیوند معنوی با اسم پیدا نمی کند (١)

٣. کلمه جمع را نباید دیگر بار جمع بست. این نمونه ها نادرستند : امورات ، احوال ها ، وجوهات. مثلاً این جمله نادرست است :

امورات را باید باطن شریعت اصلاح کند (٢)

٤. کلمه غیر عربی را نباید با نشانه جمع عربی همراه کرد. این نمونه ها نادرستند : آزمایشات ، سفارشات ، گرایشات ، پیشنهادات ، سبزی جات ، پاکات (جمع پاکت). پس این جمله صحیح نیست :

بر ادبا وفضلا است که به تدریج ، نخبه آن کلمات را در نگارشات خود استعمال نمایند (٣)

٥. در گروه اسمی ، نشانه جمع به هسته گروه می پیوندد نه به وابسته. باید گفت :

رزمندگان ما نشان های افتخار بر سینه دارند. (نه : نشان افتخارها).

٦. گاه یک کلمه که اصلا جمع است ، در کاربردِ عرفی حالت مفرد پیدا می کند؛ همچون : طَلَبه ، عملیات. در این هنگام ، می توان همین کاربرد عرفی را درست دانست.

٧. کلمه جمع را که در عُرف هم مفرد نیست نباید در معنای مفرد به کار بُرد. در این مثال ، به جای اسلحه (= سلاح ها) باید سلاح به کار رود :

تا ظلم باشد ، اسلحه نویسنده مؤمن کارآمد است ومؤثّر (٤)

٨. چند نکته درباره شیوه خط :

ـ در کلمه پایان یافته به اوُ + ان ، معمولا یاء اف زوده می شود : مهرویان ، ترسویان.

ـ در کلمه پایان یافته به آ + ان ، یاء افزوده می شود : پارسایان ، زیبایان.

__________________

١ ـ این روش به تازگی در «کمیسیون شیوه املای فرهنگستان زبان وادب فارسی» نیز پذیرفته شده است.

٢ ـ چرند پرند / ١٥٧.

٣ ـ یکی بود یکی نبود / ١٥.

٤ ـ لوازم نویسندگی / ٢٥٣.