سه. نقلی (ماضی مطلق + ه + فعل معین همان صیغه از مصدرِ اَستن) :
نیمروزی را تو در سپیده دمِ ما گذرانده ای (١)
چهار. نقلی مستمر (می + ماضی نقلی) :
علی (علیه السلام) هر شب با چاه راز می گفته است.
پنج. بعید (ماضی مطلق + ه + فعل معین همان صیغه از مصدرِ بودن) :
پیامبر اینک در قبله گاه خویش نشسته بود (٢)
شش. اَبعَد (ماضی بعید + ه + فعل معین همان صیغه از مصدرِ اَستن) :
مرحوم کاشانی مشعل مبارزه شیعی را پیش تر روشن کرده بود. پیش از او هم آیت اللّه مدرّس این مشعل را روشن کرده بوده است.
هفت. التزامی (ماضی مطلق + ه + فعل معین همان صیغه از مصدرِ باشیدن) :
من که عیب توبه کاران کرده باشم بارها |
|
توبه از مِی وقت گل ، دیوانه باشم گر کنم |
(حافظ)
هشت. ملموس (فعل معین ماضی همان صیغه از مصدرِ داشتن + ماضی استمراری) :
داشتم می دویدم که خمپاره ای پیش پایم بر زمین خورد.
فعل مضارع نشان می دهد که آغاز تحقّق معنای فعل ، در زمان حال یا آینده است.
انواع فعل مضارع
یک. اِخباری (می + بُن وشناسه مضارع) :
یاد حسین می افتد واحساس می کند سقف حسینیه بر سرش هَوار می شود (٣)
دو. التزامی (ب + بن وشناسه مضارع) :
اکنون ، من این همه تنهایی را به کجا ببرم (٤)
سه. ملموس (فعل معین مضارع همان صیغه از مصدرِ داشتن + مضارع اِخباری) :
ساعت ها است که دارم انتظار می کشم.
__________________
١ ـ پیامبر / ١٩.
٢ ـ بهشت ارغوان / ١٣٠.
٣ ـ نخل های بی سر / ١٠٦.
٤ ـ کشتی پهلو گرفته / ٤٧.