در خلال آنها بیابد. همین نظم وآراستگی است که قابلیت جذب مطلب را افزایش می دهد وسبب می گردد که پیام به روشنی وآسانی در دسترس خواننده قرار گیرد.

هر پاراگراف باید تمام وکامل باشد ، یعنی اندیشه اصلی پاراگراف در آن به خوبی پرورده شود. هر پاراگراف یک «هسته» (١) دارد که با جمله ای بنیادین (٢) بیان می شود. این جمله بنیادین معمولا در آغاز وگاه در میان یا پایان پاراگراف می آید. بقیه پاراگراف شامل (جمله یا) جمله هایی است که اصطلاحاً جمله های پشتیبان (١٣٥) نامیده می شوند. جمله های پشتیبان گسترش دهنده وتکمیل کننده همان «جمله بنیادین» هستند. جمله های پشتیبان (٣) باید همگی بر محور «هسته» بچرخند ووسیله بیان واثبات آن باشند.

اکنون پاراگرافی از یک کتاب را از نظر می گذرانیم وهسته ، جمله بنیادین ، جمله های پشتیبان ، وچگونگی انسجام آن را نقد می کنیم :

ساده ترین وعمومی ترین برهانی که بر وجود خداوند اقامه می شود ، برهان نظم است. قرآن کریم موجودات جهان را به عنوان «آیات» ، یعنی علائم ونشانه هایی از خداوند ، یاد می کند. معمولا چنین گفته می شود که نظم وسازمان اشیا دلیل بر این است که نیروی نظم دهنده ای در کار است. گفته می شود این برهان بر خلاف سایر براهین از قبیل برهان «محرّک اوّل» وبرهان «وجوب وامکان» وبرهان «حدوث وقِدَم» وبرهان «صدّیقین» که ماهیت فلسفی وکلامی وعقلانی محض دارند ، یک برهان طبیعی وتجربی است وماهیت تجربی دارد؛ نظیر سایر براهین واستدلالاتی که محصول تجربه بشر است.

با کمی تأمّل درمی یابید که هسته پاراگراف این است : «اقامه برهان نظم برای اثبات وجود خدا». این هسته در همان جمله اوّل بیان شده است؛ پس این جمله را می توان جمله بنیادین پاراگراف نامید. بقیه پاراگراف ، در حقیقت ، همین مطلب را گسترش می دهد ، البتّه از طریق «مقایسه» با برهان های دیگر. می بینید که جمله های سیاه رنگ نقشی در این گسترش دهی ندارند وشایسته است که به پاراگرافی دیگر با این هسته بروند : «توضیح برهان نظم».

مهم ترین اصل در انتخاب هسته پاراگراف این است که تا حدّ امکان ، جزئی وریز باشد. انتخاب هسته های کلّی وبا ابعاد گسترده سبب می شود که پاراگراف یا طولانی وپیچیده شود ویا همه اجزای مفهومی هسته را شامل نشود. هسته جزئی وریز را می توان در یک پاراگراف به خوبی بررسی کرد وتوضیح داد. پس مطلبی که خود دارای ابعاد مختلف است یا اجزای گوناگون دارد ، نباید هسته پاراگراف

__________________

١ ـ Controlling Idea

٢ ـ Topic Sentence

٣ ـ supporting Sentence

۳۹۱۱