ودر سال صد وچهل وهشت هجرى ( طبق روايات شيعه ) به تحريك منصور خليفه عباسى مسموم وشهيد شده است. (١)

در عهد امامت امام ششم در اثر انقلابات كشورهاى اسلامى وخصوصاً قيامى كه مسوده براى برانداختن خلافت بنى اميه كرده بودند وجنگ هاى خونينى كه منجر به سقوط خلافت وانقراض بنى اميه گرديد ودر اثر آنها زمينه خوبى كه امام پنجم در بيست سال زمان امامت خود با نشر حقايق اسلامى ومعارف اهل بيت مهيا كرده بود ، براى امام ششم امكانات بيشتر ومحيط مناسب ترى براى نشر تعاليم دينى پيدا شد.

آن حضرت تا اواخر زمان امامت خود كه مصادف با آخر خلافت بنى اميه واول خلافت بنى عباس بود از فرصت استفاده نموده به نشر تعاليم دينى پرداخت وشخصيت هاى علمى بسيارى در فنون مختلفه عقلى ونقلى مانند « زراره » و « محمد ابن مسلم » و « مؤمن طاق » و « هشام بن حكم » و « ابان بن تغلب » و « هشام بن سالم » و « حريز » و « هشام كلبى نسابه » و « جابر بن حيان صوفى » شيميائى وغير ايشان را پرورش داد حتى عده اى از رجال علمى عامه نيز مانند « سفيان ثورى » و « ابوحنيفه » رئيس مذهب حنفيه و « قاضى سكونى » و « قاضى ابوالبخترى » وغير ايشان افتخار تلمذش را پيدا كردند ( معروف است كه از مجلس درس وحوزه تعليم امام ششم چهار هزار نفر محدث ودانشمند بيرون آمده است ) (٢) .

احاديثى كه از صادقين يعنى از امام پنجم وششم مأثور است ، از مجموع احاديثى كه از پيغمبر اكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله وده امام ديگر ضبط شده است ، بيشتر است.

ولى دراواخر عهد خود دچار منصور خليفه عباسى شد وتحت مراقبت و

__________________

(١) اصول كافى ، ج ١ ، ص ٤٧٢ ؛ دلائل الامامه ، ص ١١١ ؛ ارشاد مفيد ، ص ٢٥٤ ؛ تاريخ يعقوبى ، ج ٣ ، ص ١١٩ ؛ فصول المهمه ، ص ٢١٢ ؛ تذكرة الخواص ، ص ٣٤٦ ومناقب ابن شهرآشوب ، ج ٤ ، ص ٢٨٠

(٢) ارشاد مفيد ، ص ٢٥٤ ؛ فصول المهمه ، ص ٢٠٤ ومناقب ابن شهرآشوب ، ج ٤ ، ص ٢٤٧

۲۱۲۱