مى نمايد وى جز گرفتن وبه كار بستن دستور پزشك با چيزى سرو كار ندارد ولى با انجام دستور ، نظم وحالت خاصى در ساختمان داخلى خود پيدا مى كند كه مبدأ تندرستى وهرگونه خوشى وكاميابى است.

خلاصه ، انسان در باطن اين حيات ظاهرى حيات ديگر باطنى ( حيات معنوى ) دارد كه از اعمال وى سرچشمه مى گيرد ورشد مى كند وخوشبختى وبدبختى وى در زندگى آن سرا ، بستگى كامل به آن دارد.

قرآن كريم نيز اين بيان عقلى را تأييد مى كند ودر آيات (١) بسيارى براى نيكوكاران واهل ايمان حيات ديگر وروح ديگرى بالاتر از اين حيات وروشن تر از اين روح اثبات مى نمايد ونتايج باطنى اعمال را پيوسته همراه انسان مى داند ودر بيانات نبوى نيز به همين معنا بسيار اشاره شده است. (٢)

__________________

(١) مانند اين آيات : ﴿ وَجاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَشَهِيدٌ* لَقَدْ كُنْتَ فِي غَفْلَةٍ مِنْ هذا فَكَشَفْنا عَنْكَ غِطاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ ﴾ ( ق ، آيه ٢١ ) يعنى : تمام نفوس با گواه ومأمور در قيامت مبعوث مى گردند ( وبه آنان گفته مى شود ) تو از اين زندگى غافل بودى ، پس ما پرده غفلت را از ديدگانت برداشتيم ، واكنون ديده ات تيزبين شده است.

﴿ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً ﴾ ( نحل ، آيه ٩٧ ) يعنى : هر كس عمل نيكى انجام دهد ومؤمن باشد ، ما او را زنده مى كنيم ، زندگى پاكيزه وخوبى.

﴿ اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ ﴾ ( انفال ، آيه ٣٤ ) يعنى : وقتى كه خدا ورسول شما را به چيزى دعوت كردند كه زنده تان مى كند اجابت كنيد.

﴿ يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَراً وَما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ ﴾ ( آل عمران ، آيه ٣٠ ) يعنى : روزى كه هر كس هر كار خوب وبدى انجام داده حاضر بيابد.

﴿ إِنَّا نَحْنُ نُحْيِ الْمَوْتى وَنَكْتُبُ ما قَدَّمُوا وَآثارَهُمْ وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْناهُ فِي إِمامٍ مُبِينٍ ﴾ ( يس ، آيه ١٢ ) يعنى : ما مردگان را زنده مى كنيم واعمال وآثارشان را ثبت مى كنيم ، وهمه چيز را در امام مبين احصا كرده ايم

(٢) از باب نمونه : خداوند متعال درحديث معراج به پيغمبر مى فرمايد : « فَمَن عمل برضائي ألزمه ثَلث خصال أعرضه شكراً لايخالطه الجهل وذكراً لايخالطه النسيان ومحبةً لا يؤثر على محبتي محبة المخلوقين. فإذا أحبني ، أحببته وأفتح عين قلبه إلى جلالي ولا اخفى عليه خاصة خلقي واناجيه في ظلم الليل ونور النهار حتى ينقطعَ حديثه مع المخلوقين ومجالسته معهم وأسمعه كلامي وكلام ملائكتي وأعرفه السرّ الذي سترته عن خلقي وألبسه