معرفی امام عسکری عليه‌السلام به شیعیان وگواه گرفتن آنان در این باب ، در ماه های پایانی عمر امام هادی عليه‌السلام صورت گرفت ، (۱) به طوری که هنگام رحلت آن حضرت ، هنوز بسیاری از شیعیان ، از امامت حضرت «حسن عسکری» آگاهی نداشتند. (۲)

گویا عامل دیگری نیز در این زمینه بی تأثیر نبوده وآن اعتقاد گروهی از شیعیان به امامت «محمد بن علی» ، برادر حضرت عسکری ، در زمان حیات امام هادی بوده است. این گروه بر اساس همین پندار ، او را در محضر امام هادی احترام می کردند ، ولی حضرت با این پندار مبارزه می کرد وآنان را به امامت فرزندش حسن راهنمایی می نمود.

پس از شهادت حضرت هادی ، گروهی از خیانت کاران ونادانان ، همچون «ابن ماهویه» ، این پندار را دستاویز قرار داده وبه اغوای مردم ومنحرف ساختن افکار از امامت حضرت عسکری پرداختند. این عوامل دست به دست هم داده وموجب شک وتردید گروهی از شیعیان در امامت آن حضرت در آغاز کار گردیده بود ، چنان که برخی از آنان در صدد آزمایش امام بر می آمدند (۲) وبرخی دیگر در این زمینه با امام مکاتبه می کردند. (۴) این تزلزل ها وتردیدها به حدّی بود که امام در پاسخ گروهی از شیعیان در این زمینه با آزردگی ورنجش فراوانی نوشت :

«هیچ یک از پدرانم ، مانند من ، گرفتار شک وتزلزل شیعیان در امر امامت نشده اند ...». (۵)

امام عسکری برای زدودن زنگار این شک ها وتردیدها ، ونیز گاه برای حفظ یاران خود از خطر ، ویا دلگرمی آنان ، ویا هدایت گمراهان ، ناگزیر می شد پرده های حجاب را کنار زده ، از آن سوی جهان ظاهر ، خبر دهد ، واین ، از مؤثرترین شیوه های جلب مخالفان وتقویت ایمان شیعیان بود.

__________________

۱ ـ طبسی ، همان کتاب ، ص ۲۱۷.

۲. مسعودی ، اثبات الوصیّه ، ص ۲۳۴.

۳ ـ مسعودی ، همان کتاب ، ص ۲۴۶.

۴. مسعودی ، همان کتاب ، ص ۲۳۸.

۵ ـ حسن بن علی بن شعبه ، تحف العقول ، ص ۴۸۷.

۷۵۸۱