اگر به مسئله با نظر سطحی بنگریم ، شاید گمان کنیم انگیزه های مذهبی در این نهضت اثری قوی داشته است ، زیرا شعارهایی که آنان برای خود انتخاب کرده بودند ، همه اسلامی بود. سخنانی که بر روی پرچم هایشان نوشته بودند ، همه آیات قرآن بود. وچنین وانمود می کردند که به نفع اهل بیت کار می کنند وقصدشان این است که انتقام خون های بناحق ریخته شده اهل بیت پیامبر را از بنی امیه وبنی مروان بگیرند ، آنان سعی می کردند انقلاب خود را با اهل بیت ارتباط بدهند. اگر چه در ابتدا اسم خلیفه ای را که مردم را به سوی او فرا می خواندند ، معلوم نکرده بودند ، ولی شعارشان این بود : «الرضا من آل محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله» (۱) یعنی برای بیعت با شخص برگزیده ای از خاندان محمد صلى‌الله‌عليه‌وآله قیام کرده ایم.
می گویند : ابومسلم ، در میان اعراب نیز همراهان ویاران بسیاری داشت. اینان هنگام بیعت با ابومسلم سوگند می خوردند که در پیروی از کتاب خدا وسنت پیامبر ودر فرمانبرداری از یک گزیده ناشناس که از خاندان پیامبر است ، استوار باشند ودر پیروی از فرماندهان خویش اندیشه ودرنگ را جایز نشمارند ودستور آن ها را بی چون وچرا به جای آورند.
حتی سوگند می خوردند که اگر بر دشمن غلبه کنند ، جز به دستور اسلام وفرماندهان خویش دشمن را به هلاکت نرسانند. شعاری که نشانه شناخت وحلقه ارتباط آن ها به شمار می آمد ، لباس سیاه وعلم سیاه بود. اینان رنگ پرچم خود را به اعتبار این که پرچم پیامبر سیاه بود وقصد آنان بازگشت به دین پیامبر است ، یا به نشانه آن که قصدشان خونخواهی وسوگواری در عزای خاندان پیامبر است ، سیاه قرار دادند. شاید هم می خواستند خود را مصداق اخبار «ملاحم»
__________________
۱ ـ دکتر شوقی ضیف ، تاریخ الأدب العربی (۲) ، العصر الإسلامی ، ص ۱۷۶ و ۲۰۳.
