این موضوع از این نظر بود که تا مردم نسبت به این مسئله توجه پیدا نمی کردند واز حالت جمود وتخدیری که به مرور زمان به وجود آمده بود ، بیرون نمی آمدند ، تغییر اوضاع وتشکیل حکومت مطلوب اسلامی امکان نداشت.

یک نمونه از این گونه بیانات ومواعظ امام سجاد که بهترین گواه نکات یاد شده است ، سخنان مفصلی است که به تصریح محدثان ، امام هر روز جمعه در مسجد پیامبر ، آن را برای یاران خود ودیگران ایراد می نمود. در این جا به عنوان نمونه بخش هایی از سخنان امام را از نظر خوانندگان می گذرانیم :

«مردم! پرهیز گار باشید وبدانید که به سوی خدا باز خواهید گشت. آن روز (روز رستاخیز) هرکس آن چه را که از نیک وبد ، انجام داده ، نزد خود حاضر خواهد یافت وآرزو خواهد کرد که بین او واعمال بدش فرسخ ها فاصله باشد ... نخستین اموری که در قبر ، دو فرشته منکر ونکیر از آن سؤال خواهند کرد ، «خدای» تو که او را عبادت می کنی ، و «پیامبر» تو که به سوی تو فرستاده شده است ، و «دین» تو که از آن پیروی می کنی ، و «کتاب» (آسمانی) که آن را تلاوت می کنی ، و «امام» تو که ولایتش را پذیرفته ای ، خواهد بود ...». (۱)

در این سخنان چند چیز جلب توجه می کند :

۱. تکرار این سخنان در هر روز جمعه که نشانگر اهمیت آن ومیزان عنایت امام به طرح این مسائل است.

۲. از این که گفتار امام با جمله : ای مردم! (ایها الناس) آغاز می گردد ، معلوم می شود که در این جا مخاطبان امام ، تنها شیعیان ویا پیروان خاص امام نبوده اند ، بلکه دایره مخاطبان وی وسیع وعام بوده است.

۳. امام طی سخنان خود صراحتاً یا تلویحاً ، به آیات متعدد قرآن استناد و

__________________

۱ ـ حسن بن علی بن شعبه ، تحف العقول ، تصحیح وتعلیق : علی اکبرغفاری ، ص ۲۴۹ ؛ کلینی ، روضه کافی ، تصحیح وتعلیق : علی اکبر غفاری ، ص ۷۲ ؛ صدوق ، الأمالی ، ص ۳۰۱ (المجلس الثانی).