جدایی افتاد! ودیگر با تو کاری ندارم»! (۱)

او به راستی از قرآن جدا شد ودر اثر غرور قدرت ، چنان دستخوش مسخ شخصیت گردید که مورخان از کارنامه سیاه حکومت او به تلخی یاد می کنند. «سیوطی» و «ابن اثیر» می نویسند : در طی تاریخ اسلام ، عبدالملک نخستین کسی بود که غدر وخیانت ورزید (عمرو بن سعید بن العاص را پس از امان دادن کشت) ونخستین کسی بود که مردم را از سخن گفتن در حضور خلیفه منع کرد ونخستین کسی بود که از امر به معروف جلوگیری کرد. (۲)

او دو سال پس از شکست دادن عبدالله بن زبیر در مکه (درسال ۷۵ هجری) درجریان سفر حج وارد مدینه شد وضمن سخنانی خطاب به مردم چنین گفت : من نه همچون خلیفه خوار شده (عثمان) ، نه همچون خلیفه آسان گیر (معاویه) ونه مانند خلیفه سست خرد (یزید) هستم ، من این مردم را جز با شمشیر درمان نمی کنم ، شما از ما کارهای مهاجران را می خواهید ، اما مانند آنان رفتار نمی کنید (ما را به پرهیزگاری می خوانید وخود به آن عمل نمی کنید) به خدا سوگند از این پس هر کس مرا به تقوی امر کند ، گردن او را خواهم زد! (۳)

جمله اخیر را برای آن گفت که خطیبان وائمه جمعه ، هنگام خواندن خطبه جمعه ، گفتار خود را با جمله «إتَّق الله» (پرهیزگار باش) آغاز می کردند. (۴)

پیدا است وقتی کسی که خود را خلیفه پیامبر قلمداد می کرد ، در شهر پیامبر و

__________________

۱ ـ سیوطی ، همان مأخذ ، ص ۲۱۷ ؛ ابن طقطقی ، همان کتاب ، ص ۱۲۲ ؛ ابوالعباس المبرد ، الکامل فی اللغه والأدب ، تحقیق : نعیم زرزور (و) تغارید بیضون ، ج ۲ ، ص ۱۹۲ ؛ هندوشاه ، همان کتاب ، ص ۷۶ ؛ جرجی زیدان ، تاریخ تمدن اسلام ، ترجمه علی جواهر کلام ، تهران ، ج ۴ ، ص ۱۰۰.

۲ ـ سیوطی ، همان کتاب ، ص ۲۱۸ ؛ ابن اثیر ، همان کتاب ، ج ۴ ، ص ۵۲۲. بعضی از این کارها را معاویه نیز قبلاً کرده بود.

۳ ـ سیوطی ، همان کتاب ، ص ۲۱۸ ؛ دکترشهیدی ، سیدجعفر ، زندگانی علی بن الحسین ، ص ۹۸ ور.ک : ابن واضح ، تاریخ یعقوبی ، تحقیق : سیدمحمد صادق بحرالعلوم ، ج ۳ ، ص ۲۰ ؛ جرجی زیدان ، همان کتاب ، ج ۴ ، ص ۹۹.

۴ ـ دکتر شهیدی ، همان کتاب ، ص ۹۸.