مخالفت های شما موجب محرومیت شما از این سه حق نمی شود[:

الف. از ورود شما به مساجد خدا جلوگیری نمی کنیم ، اگر در آن جا نماز بگزارید.

ب. شما را از بیت المال محروم نمی کنیم ، مادام که دست شما در دست ما است.

ج. مادام که آغاز به جنگ با ما نکرده اید با شما نبرد نمی کنیم. (۱)

بدین ترتیب امام با آن که در موضع قدرت بود ، با آنان مدارا می کرد ومخالفت های آنان را تحمل می نمود تا آن که دست به عملیات تروریستی زدند وآشوب وناامنی ایجاد نمودند ، در این هنگام بود که امام ناگزیر ، برای دفع آشوب آنان از قدرت نظامی استفاده کرد. (جنگ نهروان)

۷. امیرمؤمنان با آن که کارگزاران صالح ولایق منصوب نمود ، اما در عین حال رفتار وعملکرد آنان را توسط بازرسان دقیق وتیزبین زیر نظر داشت وکوچک ترین رفتار نادرست آنان از حضرت مخفی نمی ماند واقدام مقتضی در مورد آنان به عمل می آورد. نمونه بارز آن ، نامه توبیخ آمیز امام خطاب به عثمان بن حنیف ، وإلی بصره است که در یک مهمانی اشرافی شرکت کرده بود. (۲) نکته ظریف در این جا این است که این حادثه در ماه های اول حکومت حضرت اتفاق افتاده است (زیرا پسر حنیف تا جنگ جمل حاکم بصره بوده واین جنگ حدود شش ماه بعد از آغاز خلافت امام رخ داد) ودر این مدت ، حضرت در مدینه سخت گرفتار وسرگرم رتق وفتق امور وسامان بخشیدن به اوضاع کشور بود که با شورش مردم وقتل عثمان دچار بی نظمی ونابسامانی شده بود ، اما امام در اوج گرفتاری ، حتّی از حضور یک والی در یک مهمانی ، خبر یافت واو را مورد توبیخ قرار داد.

__________________

۱ ـ طبری ، تاریخ الأمم والملوک ، ج ۴ ، ص ۵۳.

۲ ـ نهج البلاغه ، نامه ۴۵.

۷۵۸۱