۴۷۰
احسانها و صدقات خود را با منّتگذارى و آزار دادن، باطل مکنيد.
ولى تعيين انواع و مقدار تأثير و تأثر اعمال نيک و بد در يکديگر را بايد از طريق وحى و سخنان معصومين (عليهم السلام) به دست آورد و قاعده کلّى براى همه آنها نمىتوان تعيين کرد.
در پايان اين درس، جا دارد اشاره کنيم که اعمال نيک و بد، گاهى آثارى در خوشيها و ناخوشيها يا توفيق و سلب توفيق براى کارهاى ديگر را در همين جهان دارد چنانکه احسان به ديگران به ويژه به پدر و مادر و خويشاوندان، موجب طول عمر و دفع آفات و بليّات مىشود يا بى احترامى به بزرگان به ويژه معلّمين و اساتيد، موجب سلب توفيق مىگردد ولى ترتّب اين آثار به معناى دريافت کامل پاداش و کيفر نيست و جايگاه اصلى پاداشها و کيفرها جهان ابدى است.