دستاوردهاى ديگران، سوءاستفاده کنند چنانکه بعضى از نادانان چنين تصوّرى داشته‌اند و عالم آخرت را کاملا مستقل از دنيا مى‌پنداشته اند.
قرآن کريم از قول بعضى از کافران نقل مى‌فرمايد:
«وَ ما أَظُنُّ السّاعَةَ قائِمَةً وَ لَئِنْ رُدِدْتُ إِلى رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْراً مِنْها مُنْقَلَباً»(١).
(شخص دنياطلب گفت:) گمان نمى‌کنم که رستاخيز بپا شود و اگر (بپا شد و) به سوى پروردگارم بازگردانده شدم نيک فرجام‌تر از نعمتهاى دنيا را در آنجا خواهم يافت.
و در جاى ديگر مى‌فرمايد:
«وَ ما أَظُنُّ السّاعَةَ قائِمَةً وَ لَئِنْ رُجِعْتُ إِلى رَبِّي إِنَّ لِي عِنْدَهُ لَلْحُسْنى»(٢).
گمان نمى‌کنم که رستاخيز بپا شود و اگر (بپا شد و) به سوى پروردگار بازگردانده شدم نزد او بهترين (نعمتها) را خواهم داشت.
چنين کسانى يا گمان مى‌کرده‌اند که در عالم آخرت هم مى‌توانند با تلاش خودشان نعمتهاى فراوانى را به دست آورند، و يا گمان مى‌کرده‌اند که بهره مندى ايشان در دنيا نشانه لطف خاصّ الهى به آنان است پس در آخرت هم مشمول چنين الطافى خواهند بود!
به هر حال! اگر کسى به وجود عالم آخرت به عنوان عالمى کاملا مستقلّ از دنيا باور داشته باشد و اعمال نيک و بدى که در اينجا انجام مى‌دهد را مؤثر در نعمتها و عذابهاى آن عالم نداند به معادى که يکى از اصول اعتقادى اديان آسمانى مى‌باشد ايمان نياورده است زيرا قوام اين اصل، به پاداش و کيفر اعمال دنيوى است و به همين جهت، عالم دنيا بازار و تجارتخانه يا مزرعه آخرت، ناميده شده که در اينجا بايد به تلاش و کشت و کار پرداخت و درآمد و محصول پايدارش را بايد در آنجا دريافت کرد(٣). و مقتضاى براهين معاد و بيانات قرآنى نيز همين است و نيازى به توضيح ندارد.
نعمتهاى دنيا موجب سعادت اخروى نمى‌شود
بعضى ديگر مى‌پنداشتند که مال و فرزند و ساير وسايل عيش و نوش دنيا، موجب راحتى
__________________
١. کهف / ٣٦.
٢. فصّلت / ٥٠.
٣. بايد توجه داشت که در قرآن کريم، از پاداش و کيفر دنيوى نيز ياد شده است ولى پاداش و کيفر کامل و پايدار، مخصوص آخرت است.
