ملاک وحدت در موجود زنده
بدن انسان مانند همه حيوانات، مجموعه‌اى از ياخته ها (سلولها) است که هر يک از آنها همواره در حال سوخت و ساز و تحوّل و تبدّل مى‌باشد و شماره آنها از آغاز تولّد تا پايان زندگى، عوض نشود يا تعداد ياخته هايش همواره ثابت بماند.
با توجه به اين تغييرات و تحوّلاتى که در بدن حيوانات و بخصوص انسان، رخ مى‌دهد اين سؤال، مطرح مى‌شود که به چه ملاکى بايد اين مجموعه متغيّر را، موجود واحدى به حساب آورد؛ با اينکه ممکن است اجزاء آن در طول زندگى، چندين بار عوض شود(١)؟
پاسخ ساده‌اى که به اين سؤال، داده مى‌شود اين است که ملاک وحدت در هر موجود زنده‌اى پيوستگى اجزاى همزمان و ناهمزمانِ آن است و هر چند سلولهايى تدريجاً مى‌ميرند و سلولهاى تازه‌اى جاى آنها را مى‌گيرند اما به لحاظ پيوستگى اين جريان مى‌توان اين مجموعه باز و در حال نوسان را موجود واحدى شمرد.
ولى اين، جواب قانع کننده‌اى نيست، زيرا اگر ساختمانى را فرض کنيم که از تعدادى آجر، تشکيل شده و آجرهاى آن را تدريجاً عوض مى‌کنند، بطورى که بعد از مدتى هيچ يک از
__________________
١. قبل از طرح اين سؤال مى‌توان سؤال ديگرى را مطرح کرد که اساساً ملاک وحدت در مجموعه هاى ثابت و بسته چيست؟ و ترکيبات شيميايى و ارگانيک را به چه ملاکى مى‌توان موجود واحدى شمرد؟ ولى براى جلوگيرى از گسترش بحث، از مطرح کردن آن در اينجا خوددارى کرديم. رجوع کنيد به: آموزش فلسفه، جلد اول، درس ٢٩.
