وصف جبريّت، تحقق يابد برخلاف علم الهى، واقع مى‌شود.
مثلاً خداى متعال مى‌داند که فلان شخص در فلان شرايطى تصميم بر انجام کارى خواهد گرفت و آن را انجام خواهد داد، نه اينکه علم الهى فقط به وقوع فعل، صرف نظر از ارتباط آن با اراده و اختيار فاعل، تعلق گرفته باشد، پس علم ازلى الهى، منافاتى با اختيار و اراده آزاد انسان ندارد.
يکى ديگر از شبهات جبرگرايان، مربوط به مسأله قضاء و قدر است که به گمان آنان با اختيار انسان، سازگار نيست. و ما در درس آينده به توضيح اين مسأله خواهيم پرداخت.
پرسش
١- علل گرايش به جبر و رواج آن را شرح دهيد.
٢- آثار سوء اين گرايش را بيان کنيد.
٣- وجود اختيار و اراده آزاد انسان را توضيح دهيد.
٤- آيا تأثير ميلهاى درونى و عوامل برانگيزنده آنها منافاتى با اختيار انسان دارد؟ چرا؟
٥- فرق بين کسانى که تحت تأثير هيجانات فوق العاده و شرايط دشوار، قرار مى‌گيرند با ديگران چيست؟
٦- آيا تأثير وراثت و عوامل محيطى و اجتماعى، مستلزم جبر است؟ چرا؟
٧- آيا علم ازلى الهى، اختيار انسان را نفى مى‌کند؟ چرا؟
