کوچک بدون سازنده باشد چگونه ممکن است اين جهان بزرگ با همه عظمتش از آسمان و زمين و درياها و آنهمه موجوداتی که در آنهاست بدون آفريدگار باشد پادشاه متنبه شد و بر وزير آفرين گفته و خداشناس گرديد.

خلاصه و نتيجه برهان نظم

مجموعه کل آفرينش از:

١ ـ کهکشانها، منظومه ها و کرات

٢ ـ انسان با تمام رموزی که در خلقتش بکار رفته

٣ ـ اتمها، ملکولها و سلولها

٤ ـ جهان حيوانات با انواع بی شمار آنها

٥ ـ جهان گياهان با خواص و ترکيبات آنها

٦ ـ اقيانوسها، درياها با عجايب موجود در آنها

٧ ـ نظامها و قوانين دقيق که در کل جهان آفرينش هست

٨ ـ آنچه در جهان هستی عقل و علم بشر هنوز به آن نرسيده است.

همگی دلالت بر خداوندی دانا و حکيم قادر متعال خواهند داشت.

تمرين

١ ـ چگونه علم زائيده نظم جهان است؟

٢ ـ اساس برهان نظم چيست؟

٣ ـ خلاصه ای از مباحثه نيوتن با دانشمند مادی را بيان کنيد؟

٤ ـ برهان وزير موحد برای پادشاه منکر چه بود؟

۲۳۷۱