کوچک بدون سازنده باشد چگونه ممکن است اين جهان بزرگ با همه عظمتش از آسمان و زمين و درياها و آنهمه موجوداتی که در آنهاست بدون آفريدگار باشد پادشاه متنبه شد و بر وزير آفرين گفته و خداشناس گرديد.
خلاصه و نتيجه برهان نظم
مجموعه کل آفرينش از:
١ ـ کهکشانها، منظومه ها و کرات
٢ ـ انسان با تمام رموزی که در خلقتش بکار رفته
٣ ـ اتمها، ملکولها و سلولها
٤ ـ جهان حيوانات با انواع بی شمار آنها
٥ ـ جهان گياهان با خواص و ترکيبات آنها
٦ ـ اقيانوسها، درياها با عجايب موجود در آنها
٧ ـ نظامها و قوانين دقيق که در کل جهان آفرينش هست
٨ ـ آنچه در جهان هستی عقل و علم بشر هنوز به آن نرسيده است.
همگی دلالت بر خداوندی دانا و حکيم قادر متعال خواهند داشت.
تمرين
١ ـ چگونه علم زائيده نظم جهان است؟
٢ ـ اساس برهان نظم چيست؟
٣ ـ خلاصه ای از مباحثه نيوتن با دانشمند مادی را بيان کنيد؟
٤ ـ برهان وزير موحد برای پادشاه منکر چه بود؟