(٥) فعل مضارع التزامی؛ موردِ تعهّد والتزام را بیان می کند.

(٦) فعل ماضی مطلق؛ بار دیگر از عملی حکایت دارد که تحقّق آن پایان یافته است.

(٧) و (٨) فعل ماضی استمراری؛ کاری را گزارش می کند که در زمانی خاص در گذشته استمرار وگسترش داشته است.

٢٣ ـ فعل های هَمْطِراز را متناسب بیاوریم

هرگاه یک جمله دارای چند فعلِ هَمْطِراز وهَمْرُتبه باشد ، شرط است که آن فعل ها از لحاظ زمان با یکدیگر تناسب وسازگاری داشته باشند.

از ضعف های جمله مرکّب ، ناسازگاری افعال آن است. در مثال زیر ، فعل یکم «مضارع» است وفعل دوم «ماضی نقلی» ، با آن که هر دو همطرازند :

این کتاب جامعه نام دارد ونزد امامان معصوم بوده است.

صحیح :

این کتاب جامعه نام داشته ونزد امامان معصوم بوده است.

مثال دیگر :

شیخ احمد از حوزه درس … بهره مند گشت واز آنان دارای اجازاتی نیز هست.

صحیح :

شیخ احمد از حوزه درس … بهره مند گشت واز آنان اجازاتی نیز دریافت کرد.

در مثال زیر نیز بی تناسبی افعال چنان به آن لطمه زده که فهمش را هم دشوار کرده است :

در لحظه هایی ، اومطلب را به صورتی بیان خواهد کرد که برای شما اعجاب آور ومطبوع باشد وشوق ورغبتتان را به خواندن بر می انگیزد. (١)

صحیح :

او گاه مطلب را به صورتی بیان می کند که برای شما اعجاب آور ومطبوع باشد وشوق ورغبتتان را به خواندن برانگیزد.

٢٤ ـ فعل ها را کنار هم نیاوریم

تا جایی که ممکن است ، باید کوشید دو یا چند فعل اصلی کنار یکدیگر قرار نگیرند. اگر چنین شود ، نوشته هم زشت جلوه می کند وهم از ارزش بلاغی آن کاسته می شود. مثال :

__________________

١ ـ شیوه های داستان نویسی / ١٠.