٥ ـ از «جمله های پیوسته» پرهیز کنیم

با آن که از جمله های بلند وچند سطری باید پرهیز کرد ، به جمله های کوتاهِ دبستانی وشکسته نیز نباید روی آورد. کنار هم چیدنِ چنین جمله هایی که «جمله های پیوسته» نام دارند ، نوشته را خام وسَبُک جلوه می دهد. مثال :

قرآن راهنمای بشر است. نور قرآن بر همه عالم می تابد. اگر قرآن نبود ، جهان تیره بود.

شکل مناسب جمله :

قرآن راهنمای بشر ونورگسترِ جهان است واگر نبود ، جهان تیره می شد.

٦ ـ از «جمله فرعی» زیاد استفاده نکنیم

استفاده زیاد از جمله فرعی سبب می شود که خواننده نتواند سیر طبیعی نوشته را پی گیرد. مناسب است که جمله های فرعی به صورت جمله مستقل درآیند ودر جای خود قرار گیرند. در جایی که نمی توان جمله فرعی را به صورت مستقل آورد ، باید تا حدّ امکان آن را خلاصه کرد. مثلاً در جمله زیر ، باید جمله فرعی ربطی را به شکل مستقل آورد تا جمله اصلی ، طولانی ونامفهوم نشود :

سخن یکی از استادان اِلاهیات مؤسّسه سنت گابریل که طی آن بر این حقیقت اعتراف کرده که عقل گرایی به مفهوم طرد دین پدیده ای است غربی که عامل عمده آن ضعف آیین مسیحیت در پاسخ گویی به نیازهای حقوقی بشر بوده است ، گواه صدق ادّعای ما است.

صحیح :

گواه صدق ادّعای ما ، سخن یکی از استادان اِلاهیات مؤسّسه سنت گابریل است. او اعتراف کرده که عقلگرایی ، به مفهوم طرد دین ، پدیده ای است غربی که عامل عمده آن ضعف آیین مسیحیت در پاسخگویی به نیازهای حقوقی بشر بوده است.

٧ ـ بدون قرینه ، قسمتی از جمله را حذف نکنیم

هر جمله دارای اَرکان (= بخش های اصلی) واَجزا (= بخش های کامل کننده) است. این ارکان واجزا هرگز نباید از جمله حذف شوند ، مگر آن که قرینه (= نشانه) ای بر حذف آنها دلالت نماید وجای خالی شان را پُر کند. جمله ای که دارای رکن یا جزء حذف شده بدون قرینه باشد ، نامتعادل است ، مانند این جمله :

این بنا در سده پنجم ترمیم ، امّا در پی زلزله ای سخت فرو ریخت.

رکن حذف شده (بدون قرینه) : فعلِ «شد» در «ترمیم شد».