٢. آسا : رعدآسا = مانندِ رعد.

٣. گونه : گُلگونه = مانندِ گُل.

٤. گون : مهتابگون = مانندِ مهتاب.

٥. فام : مینافام = به رنگِ مینا.

٦. دیس : تَنْدیس = مانندِتَن (مجسّمه).

٧. وَش : پَریوَش = مانندِ پَری.

٨. سار : چشمه سار = جای چشمه های فراوان؛ دیوسار = مانندِ دیو؛ رُخسار = قسمتِ رُخ.

٩. مان : شادمان = دارای روحیه شاد.

١٠. سیر : سردسیر = مکان سرد.

١١. یار : هشیار = کمک گیرنده از هوش.

١٢. وار : دیوانه وار = مانندِ دیوانه؛ اُمیدوار = دارای امید؛ گوشوار = لایقِ گوش.

سه. گروه وصفی = صفتی که از یک هسته به اضافه یک یا چند وابسته ساخته شده باشد : نان به نرخ روزخور (هسته = خور) ، تو دل برو (هسته = برو) ، خوش آب ورنگ (هسته = خوش).

نکته هایی در باره کاربرد صفت :

یکم. معمولا میان موصوف وصفت کسره می آید. امّا گاه این کسره حذف می شود : پدرْبزرگ ، آدمْ آهنی.

دوم. در موصوف وصفت مفرد ونکره ، مناسب تر است یای نکره به موصوف داده شود :

بهتر است قلم را با شعری پُر مغز (نه : شعر پُر مغزی) در مدح مولای متّقیان تطهیر کنیم. (١)

البتّه اگر موصوف جمع باشد ، نه تنها مناسب تر ، بلکه لازم است که چنین شود :

به رسم سوغات ، از میدان های مین آجین ، اسباب بازی کودکانت را نیاورده ای (٢)

سوم. گاهی صفتی که از لحاظ نوع ، پَسین است ، پیش از موصوف می آید : پیرْمرد (در اصل : مردِ پیر) ، سِیهْ جامه (در اصل : جامه سیه) ، سپیدبخت (در اصل : بختِ سپید).

چهارم. صفت هیچ گاه به صورت جمع نمی آید. اگر چنین شود ، باید دانست که آن کلمه دیگر صفت نیست ، بلکه با ظاهر صفتی ، کاربُرد غیر صفتی پیدا کرده است. در این حال ، کلمه از لحاظ صرفی صفت نامیده نمی شود ونوعی دیگر از انواع کلمه شمرده می شود ومعمولاً هم «اسم» است :

در گورستانی که مردگان برای زندگان ساخته اند ، نشیمن نکنید (٣)

__________________

١ ـ بوسه بر خاک پی حیدر / ٥٨٢.

٢ ـ نافله ناز / ٩٢.

٣ ـ پیامبر / ٤٤. توضیح : «مرده» و «زنده» ساختِ صفتی دارند (بن فعل + ه) ، امّا در این جا اسم هستند.