می گوییم ، زیرا بسیاری از فرهنگ ها برای برخی از متون خاص صلاحیت انتقال وواژه یابی ندارند. مثلا هرگز با المنجد نمی توان به ترجمه متون روایی پرداخت ، زیرا بسیاری از تعابیر روایی را باید در فرهنگ های معتبر کهن جُست که به زبان وفضای آن دوره نزدیک بوده اند. نیز یکزبانه می گوییم ، زیرا معمولا فرهنگ های دو زبانه (= مبدأ به مقصد) خود را از کشاکش متن رهانده اند وترجمه واژه را به تنهایی آورده اند وحتّی بیش تر آنها زحمت ارائه مثال را به خود نداده اند. مثلا در یکی از فرهنگ های دوزبانه ، The good به معنای خوبان ونیکان آمده است. این ترجمه به تنهایی ایرادی ندارد ، ولی به طور منطقی چنین نتیجه می دهد که مترجمِ ناپخته The good people را مردمان خوب ترجمه کند. امّا با مراجعه به فرهنگ اصیل یکزبانه می بینیم که معنای این عبارت چنین است : جنّ وپَری (از ما بِه تران).

گذشته از این ، بیش تر فرهنگ های یکزبانه این آگاهی ها را نیز به مترجم می دهند :

مثال هایی که فهم معنا را آسان می کنند.

ترکیبات گوناگون هر واژه.

کاربردهای خاصّ هر واژه : عامیانه ، ادیبانه ، منسوخ ، و….

ریشه تشریحی واژه ها.

چهار. برابریابی معنایی

معمولا برای یک واژه در متن مبدأ ، بیش از چند واژه در زبان مقصد یافت می شود. برابریابی معنایی به این معنا است که مناسب ترین معنا را بیابیم وواژه همساز با آن را به کار بریم. هرگز نباید در برابر هر کلمه زبان مبدأ ، تنها یک واژه در همه متن ها به کار برد؛ زیرا کلمات در بافت های معنایی گوناگون ، بارهای معنایی یا دست کم ، سایه های معنایی متفاوت می یابند. این نکته ، به ویژه در زبان عربی بسیار مهم است؛ چرا که مترجمان ایرانی به دلیل اُنس با زبان عربی گاه خود را از معنی یک واژه آگاه فرض می کنند ، در حالی که این فرض همواره صحیح نیست. یکی از مترجمان محترم در آغاز کتابی از نویسنده سرشناس ، دکتر نجیب کیلانی ، واژه صَعید مصر را چنین ترجمه کرده است : ارتفاعات مصر. با اندکی دقّت ، در برابریابی معنایی ونه صرفاً واژگانی می توان دریافت کهصعیدنام منطقه ای گسترده ومعروف در جنوب مصر است! یادمان باشد که اگر مترجم طعم بی دقّتی وساده گیری را چند بار بچشد ، بعید است که دیگر از آن چشم بپوشد. از همین رو است که مثلا در همان کتاب ، صدها غلط عجیب وغریب وجدّاً تأسّف آور به چشم می خورد.

از فرهنگ های خوب یکزبانه عربی می توان از المعجم الوسیط یاد کرد ؛ واز فرهنگ های انگلیسی ، ازآکسفوردپیشرفته.